Dna moczanowa (podagra) to choroba zapalna stawów, w której dochodzi do odkładania się kryształów moczanowych. Dietoterapia odgrywa bardzo istotną rolę zarówno w profilaktyce, jak i leczeniu. Sprawdź, co jeść, a czego unikać przy diecie moczanowej!
Spis treści
- Co to jest dna moczanowa i jakie są jej objawy?
- Jak leczyć dnę moczanową?
- Dieta przy dnie moczanowej
- Dna moczanowa – suplementacja
- Podsumowanie
Co to jest dna moczanowa i jakie są jej objawy?
Dna moczanowa, inaczej podagra, to choroba stawów, w przebiegu której dochodzi do odkładania kryształów kwasu moczowego w płynie stawowym. Głównym czynnikiem jej ryzyka jest hiperurykemia, czyli podwyższone stężenie kwasu moczowego we krwi wynoszące ponad 6,8 mg/dl. Hiperurykemia może być spowodowana nieprawidłową pracą nerek, przyjmowaniem niektórych leków, nadmierną masą ciała oraz źle zbilansowaną dietą. Sprzyjają jej również insulinooporność, zespół metaboliczny i nadciśnienie tętnicze.
Charakterystyczne dla dny moczanowej są napady ostrych objawów, które początkowo występują rzadko i najczęściej są poprzedzone czynnikami takimi jak uraz, obfity posiłek, intensywny wysiłek fizyczny, czy spożycie alkoholu. Atak dny moczanowej objawia się m.in. nagłym, silnym bólem stawu, obrzękiem, napięciem, świądem i zaczerwienieniem skóry. Najczęściej występuje w godzinach porannych, a pierwsze objawy dotyczą zwykle stawu śródstopno-paliczkowego. Z czasem nieleczona podagra może doprowadzić do coraz częstszych ataków i dolegliwości ze strony wielu stawów, pojawienia się tzw. guzków dnawych oraz znaczącego obniżenia sprawności i jakości życia.
Jak leczyć dnę moczanową?
Mimo że dna moczanowa jest chorobą stawów, obserwowane w jej przebiegu podwyższone stężenie kwasu moczowego, jest bardzo poważnym czynnikiem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Dlatego postępowanie w przypadku dny moczanowej powinno być ukierunkowane nie tylko na złagodzenie objawów, ale również wyrównanie poziomu kwasu moczowego i zmniejszenie ryzyka powikłań hiperurykemii. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o diecie w profilaktyce i leczeniu chorób sercowo-naczyniowych przeczytaj artykuł “Dieta na wysoki cholesterol – zalecenia, darmowy jadłospis“, w którym znajdziesz praktyczne wskazówki i przykładowy plan posiłków.
Postępowanie terapuetyczne w przypadku dny moczanowej uzależnione jest od stopnia jej zaawansowania, ogólnego stanu zdrowia i chorób współwystępujących u danego pacjenta. Wiele osób ma wątpliwości co do tego, jaki lekarz przy dnie moczanowej będzie w stanie pomóc najlepiej. W swojej praktyce obserwuję najlepsze i najszybsze efekty przy współpracy lekarzy rodzinnych, reumatologów, dietetyków klinicznych oraz fizjoterapeutów.
Potrzebujesz pomocy wykwalifikowanego dietetyka klinicznego? Napisz do mnie, aby zarezerwować termin konsultacji!
Dieta przy dnie moczanowej
Najlepsza dieta przy dnie moczanowej to dieta niskopurynowa. Polega ona na ograniczeniu spożycia puryn, czyli substancji powodujących wzrost stężenia kwasu moczowego we krwi. Głównym źródłem puryn są produkty odzwierzęce – czerwone mięso, podroby, owoce morza, niektóre ryby (tuńczyk, makrela, sardynki). Substancje te występują również w żywności pochodzenia roślinnego, jednak ich wpływ na stężenie kwasu moczowego jest zdecydowanie mniejszy.
Często można spotkać się z zaleceniem dotyczącym konieczności ograniczania białka w diecie osób z dną moczanową. Nie do końca jest ono jednak zasadne. Faktycznie, produkty o jego wysokiej zawartości (głównie żywność odzwierzęca) mogą działać niekorzystnie, jednak nie jest to efekt białka, a wspomnianych puryn. Na ogół nie ma konieczności ograniczania roślinnych źródeł białka ponieważ zawarte w nich puryny w mniejszym stopniu podnoszą poziom kwasu moczowego.
Warto w tym miejscu wspomnieć o soi, która jest szczególnie popularna na dietach wegańskich. Suche ziarna soi zawierają spore ilości puryn, dlatego ich częste spożywanie mogłoby mieć wpływ na wzrost poziomu kwasu moczowego. Jednak produkty sojowe takie jak tofu, jogurty, napoje sojowe są zdecydowanie mniej zasobne w puryny i nie trzeba z nich rezygnować.
Co jeść na dnę moczanową i podwyższony kwas moczowy? Oczywiście podstawą powinny być świeże warzywa i owoce. Szczególnie polecane są wiśnie, ponieważ mogą obniżać stężenie kwasu moczowego oraz ryzyko wystąpienia napadu dny moczanowej nawet o 35%. Owoce i warzywa są najlepszym źródłem witaminy C, a bogata w nią dieta może zmniejszać ryzyko wystąpienia dny moczanowej nawet o 50%.
Warto zadbać też o obecność produktów mlecznych w codziennej diecie. Nie tylko mają niską zawartość puryn, ale też dostarczają substancji obniżających stężenie kwasu moczowego (m.in. kwas orotowy, czy laktoglobuliny). Nie ma konieczności ograniczania produktów zbożowych, orzechów, jaj, czy większości tłuszczów roślinnych, ponieważ są to produkty niskopurynowe. Jakie płatki można jeść przy dnie moczanowej? To jedno z najczęstszych pytań, jakie słyszę w gabinecie. Nie musisz eliminować płatków owsianych, zaliczane są one do produktów o umiarkowanej zawartości puryn. Wybieraj te jak najmniej przetworzone.
W diecie na podwyższony kwas moczowy ogromną rolę odgrywa również prawidłowe nawodnienie. Przy dnie moczanowej zaleca się wypijanie nawet 3 płynów dziennie, ponieważ ułatwia to wydalanie nadmiaru kwasu moczowego z moczem. Najlepiej sprawdzi się niskosodowa woda mineralna. Nie ma konieczności ograniczania kawy, a niektóre badania sugerują, że może obniżać poziom kwasu moczowego. Jaką herbatę można pić przy dnie moczanowej? Zawarte w herbacie polifenole mogą działać korzystnie w hiperurykemi, jednak wysokie spożycie herbaty zielonej może być związane ze wzrostem ryzyka wystąpienia dny moczanowej. Nie trzeba z niej całkowicie rezygnować, ale warto ograniczyć do 1-2 filiżanek dziennie.
Czego nie jeść przy dnie moczanowej? Przede wszystkim należy ograniczyć produkty będące głównym źródłem puryn takie jak podroby, czerwone mięso, owoce morza i niektóre ryby (szprotki, sardynki, tuńczyk, okoń). Ich znaczne ilości dostarczają również drożdże piwne i piekarnicze, borowiki oraz wodorosty nori. Niezbędne jest również ograniczenie alkoholu, ponieważ hamuje on wydalanie kwasu moczowego z moczem. Najbardziej niekorzystne działanie obserwuje się w kontekście piwa.
Często polecane jest ograniczenie dziennego spożycia puryn maksymalnie do 200 mg/d. Zalecenie to bywa jednak trudne do spełnienia, ponieważ dotychczas nie określono zawartości puryn dla wszystkich produktów spożywczych.
W ramach współpracy dietetycznej moi pacjenci otrzymują indywidualnie opracowane tabele produktów zalecanych i niezalecanych w określonych ilościach, na podstawie których samodzielnie mogą komponować swoje ulubione posiłki, jednocześnie przestrzegając zasad diety niskopurynowej.
Zadbaj o swoje zdrowie i zarezerwuj termin konsultacji już dziś!
Dna moczanowa – suplementacja
Suplementacja w dnie moczanowej to temat dość kontrowersyjny i brakuje jednoznacznych zaleceń w tym temacie. Nie warto przyjmować żadnych suplementów na własną rękę i najlepiej skonsultować ten temat z lekarzem i dietetykiem klinicznym, zwłaszcza jeśli zalecona została jakakolwiek farmakoterapia.
Jednym z najczęściej wybieranych suplementów na dnę moczanową i hiperurykemię jest witamina C, jednak nie dla każdego będzie to dobre rozwiązanie. Duże ilości witaminy C mogą zwiększać ryzyko kamicy nerkowej, a osoby z dną moczanową są wyjątkowo narażeni na problemy z nerkami. Najważniejsze jest więc dostarczanie jej odpowiednich ilości razem z dietą.
Bardzo ważne jest również przyjmowanie suplementów witaminy D zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym, a także kwasów omega-3 przy spożyciu ryb niższym niż 2 porcje tygodniowo.
Niektóre badania sugerują również pozytywny wpływ suplementacji kwasu foliowego w formie zmetylowanej oraz witaminy B12 na redukcję ryzyka hiperurykemii i dny moczanowej. Spośród roślinnych, ziołowych produktów często można spotkać się z zaleceniami dotyczącymi przyjmowania czystka, podagrycznika oraz kurkumy, jednak badania i obserwacje kliniczne w zakresie ich bezpieczeństwa i skuteczności nie są jednoznaczne.
Podsumowanie
Dna moczanowa to choroba stawów, której główną przyczyną jest podwyższone stężenie kwasu moczowego. Dietoterapia powinna opierać się na ograniczeniu podaży puryn, eliminacji alkoholu, odpowiedniej podaży witaminy C, zwiększonej ilości wypijanych płynów oraz uwzględnieniu produktów zwiększających wydalanie kwasy moczowego takich jak wiśnie, czy produkty mleczne. Brakuje jednoznacznych zaleceń dotyczących suplementacji, dlatego nie należy przyjmować żadnych preparatów na własną rękę.
