Jak podnieść poziom ferrytyny?

Ferrytyna nazywana jest magazynem żelaza. Jej obniżony poziom jest bardzo częstym problemem i może doprowadzić do wielu nieprzyjemnych objawów. Kiedy badać ferrytynę i jak podnieść jej poziom? Wszystkiego dowiesz się z tego artykułu. 

Co to jest ferrytyna?

Ferrytyna to białko wiążące żelazo. Można powiedzieć, że stanowi jego magazyn w naszym organizmie. W sytuacji zwiększonego zapotrzebowania na żelazo lub rozwijających się niedoborów jest ono uwalniane właśnie z ferrytyny. To dlatego przy rozwijającej się anemii, stężenie żelaza w surowicy krwi przez długi czas pozostaje prawidłowe, a nawet podwyższone. Nie jest więc to idealne badanie do oceny jego poziomu w organizmie. Zdecydowanie lepiej sprawdzi się oznaczenie stężenia ferrytyny. 

Kiedy badać ferrytynę?

Jeśli doskwierają Ci objawy takie jak:

• przewlekłe zmęczenie, osłabienie,
• problemy z pamięcią i koncentracją,
• osłabiona odporność,
• nadmierne wypadanie włosów,
• pogorszenie stanu skóry i paznokci.

Wszystkie te dolegliwości mogą być związane z niedoborami żelaza. Jego rola w organizmie jest naprawdę istotna. Wchodzi w skład hemoglobiny budującej czerwone krwinki, które transportują tlen do wszystkich komórek i tkanek. Żelazo jest potrzebne do produkcji hormonów tarczycy, enzymów, neuroprzekaźników. Wpływa również na odporność, stan skóry, włosów, zdolność do podejmowania wysiłku, zarówno fizycznego, jak i intelektualnego.

Jednocześnie jest to jeden z najczęściej niedoborowych składników pokarmowych. Narażone są na to w szczególności:

• kobiety, które miesiączkują,
• kobiety w ciąży, w związku ze zwiększonym zapotrzebowaniem na ten składnik,
• osoby na dietach wegetariańskich i wegańskich (produkty zwierzęce dostarczają najwięcej żelaza o najlepszej biodostępności),
• osoby pijące dużo kawy i herbaty, ponieważ obecne w nich polifenole zmniejszają wchłanianie żelaza,
• osoby z chorobami w obrębie żołądka i jelit, ze względu na towarzyszące im problemy z wchłanianiem, 
• pacjenci przewlekle stosujący inhibitory pompy protonowej (IPP),
• pacjenci z zakażeniami pasożytniczymi, 
• pacjenci po rozległych wypadkach lub zabiegach chirurgicznych. 

Jeśli należysz do którejkokolwiek z wymienionych grup lub widzisz u siebie niepokojące objawy, koniecznie zbadaj ferrytynę.

Normy na ferrytynę

Wartości referencyjne dla ferrytyny najczęściej wynoszą od 10 do 200 ug/l. Jak widzisz, zakres ten jest bardzo szeroki. W większości przypadków powinniśmy dążyć do uzyskania stężenia ferrytyny na poziomie ok. 50-60 ug/l. Wartości rzędu 15-30 ug/l, mimo że mieszczą się w “widełkach”, są wartościami niskimi i wymagają analizy dotychczasowego sposobu żywienia, stylu życia, suplementacji oraz pracy przewodu pokarmowego.

Co oznacza podwyższona ferrytyna? Jest ona również tzw. białkiem ostrej fazy, dlatego jej wysoki poziom może oznaczać toczący się w organizmie stan zapalny.

Jak podnieść poziom ferrytyny?

Co zrobić, aby podnieść poziom ferrytyny? Pierwszym krokiem jest znalezienie przyczyny problemu. Niska ferrytyna nigdy nie bierze się znikąd i zawsze jest konsekwencją błędów w żywieniu, suplementacji lub problemów zdrowotnych. Wiedząc, jakie mogą być potencjalne przyczyny niskiej ferrytyny, postaraj się przeaanalizować, czy któraś z nich dotyczy Ciebie. Masz z tym problem i wolisz skonsultować się ze specjalistą? Zapraszam Cię na KONSULTACJE DIETETYCZNE ONLINE, podczas której wspólnie przyjrzymy się wszystkim Twoim wynikom, objawom, historii medycznej i dietetycznej oraz znajdziemy przyczynę problemów i wypracujemy najlepsze rozwiązania. 

Wiedząc, jaka jest przyczyna niskiej ferrytyny, umiesz z nią działać. Przykładowo, jeśli jest to konsekwencja stosowania źle zbilansowanej diety wegańskiej lub wegetariańskiej, należy zwiększyć spożycie roślinnych źródeł żelaza takich jak tofu, strączki, orzechy, pełnoziarniste zboża. Jeśli pijesz dużo kawy i herbaty, popijasz nimi posiłki, konieczne będzie ograniczenie tych napojów. Poniżej znajdziesz zestaw uniwersalnych wskazówek, które pomogą Ci dostarczyć odpowiednią ilość żelaza, poprawić jego wchłanianie, a tym samym podnieść poziom ferrytyny.

1. W każdym posiłku powinny być obecne źródła witaminy C, która zwiększa wchłanianie żelaza. Dodawaj świeże warzywa i owoce oraz natkę pietruszki. Dobrze sprawdza się również wypicie ½ szklanki soku pomarańczowego lub 1-2 łyżek soku z rokitnika po posiłku bogatym w żelazo.
2. Również beta-karoten zwiększa wchłanianie żelaza, dlatego uwzględnij w diecie marchew i soki marchwiowe, dynię, bataty. 
3. Nie popijaj posiłków kawą, herbatą, naparami ziołowymi, kakao, ani czerwonym winem! Znacząco ograniczysz wchłanianie żelaza w przewodzie pokarmowym. Wynika to głównie z obecności polifenoli, dlatego zamiana kawy tradycyjnej na bezkofeinową nie rozwiąże tego problemu. W okolicy posiłków najlepiej pić wyłącznie wodę.
4. Pij zakwas z buraka, jedz kiszonki i produkty mleczne fermentowane takie jak jogurty, kefiry, maślanki. Produkty fermentacji mlekowej, kwas mlekowy pozytywnie wpływają na proces wchłaniania żelaza, odżywiają również mikrobiotę jelitową, która jest niezbędna do pracy przewodu pokarmowego i wykorzystania składników pokarmowych.
5. Wprowadź odpowiednią suplementację, jeśli nie masz do tego przeciwwskazań. Najlepiej sprawdzi się laktoferyna, probiotykoterapia Lactobacillus plantarum 299v, można rozważyć również kwas masłowy. Nie stosuj multipreparatów – najczęściej występują w nich wszystkie witaminy i minerały, co sprawia, że ostatecznie żaden składnik nie może być prawidłowo wykorzystany. Przykładowo, wapń obniża wchłanianie żelaza, więc multisuplementy zawierające oba te składniki są nieskuteczne w uzupełnianiu magazynów żelaza i podnoszeniu poziomu ferrytyny.
6. Mogłoby się wydawać, że najlepszym i najprostszym sposobem na większą podaż i wchłanianie żelaza byłoby przyjmowanie jego suplementów. Niestety, nie jest to takie proste. Jeśli masz silny niedobór wynikający z niedostatecznego spożycia tego wskaźnika, faktycznie krótkotrwała suplementacja może być pomocna. Jeśli jednak niska ferrytyna jest konsekwencją zaburzeń wchłaniania, suplementy nic nie pomogą – i tak nie zostaną wchłonięte w przewodzie pokarmowym. Co więcej, suplementacja żelaza ma wiele negatywnych konsekwencji. Może zwiększać stres oksydacyjny, stan zapalny, zaburzać mikrobiotę jelitową. Rutynowa suplementacja nie jest więc wskazana zwłaszcza u osób z chorobami jelit, endometriozą, zaburzeniami hormonalnymi oraz kobiet planujących i będących w ciąży bez stwierdzonej anemii. Suplementacja żelazem powinna być zawsze prowadzona pod kontrolą specjalisty. 
7. Włącz do diety produkty będące dobrym źródłem żelaza. Są to przede wszystkim podroby (wątróbka), czerwone mięso, orzechy, strączki, zielone warzywa liściaste, buraki. 

Podsumowanie

Niska ferrytyna to częsty problem. Aby skutecznie sobie z nim poradzić, należy znaleźć przyczynę niedoborów żelaza i obniżonego poziomu ferrytyny. Najczęściej niezbędne jest zwiększenie spożycia produktów bogatych w żelazo, witaminę C, ograniczenie kawy i herbaty oraz wsparcie probiotykoterapią i suplementacją laktoferyną.