Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) – dieta i suplementacja Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) to najczęstsza choroba stawów o charakterze zapalnym. Nieleczone RZS może doprowadzić do poważnego uszkodzenia stawów, rozwoju chorób sercowo-naczyniowych, a nawet inwalidztwa. Aktualne metody leczenia farmakologicznego i dietetycznego są w stanie pomóc pacjentom w utrzymaniu sprawności i prawidłowym funkcjonowaniu. Jaka dieta jest najlepsza w RZS? Jakie suplementy stosować? Odpowiedzi znajdziesz w tym artykule.  Czym jest RZS? Reumatoidalne zapalenie stawów, w skrócie RZS, to przewlekła choroba o charakterze zapalnym. Jest to schorzenie przewlekłe i postępujące. Proces chorobowy toczy się  głównie w obrębie stawów, ale z czasem rozprzestrzenia się również na inne narządy, dlatego nieleczone RZS może doprowadzić do wielu poważnych powikłań.  RZS zaliczane jest do chorób autoimmunologicznych, co oznacza, że istotną rolę w patogenezie odgrywa proces autoimmunizacji. Jest to nieprawidłowa odpowiedź układu odpornościowego, w wyniku której powstają przeciwciała lub limfocyty skierowane przeciwko własnym tkankom. Autoimmunizacja ma miejsce również w przypadku chorób takich jak celiakia, Hashimoto, czy cukrzyca typu 1. Pacjenci z RZS powinni być więc wyczuleni na występowanie objawów innych problemów związanych z autoagresją.  Aktualnie nie jest znana jedna, konkretna przyczyna, ani metoda profilaktyki RZS. Wśród czynników ryzyka wymienia się m.in.: Warto wspomnieć też że RZS zdecydowanie częściej występuje u kobiet. Pierwsze objawy pojawiają się na ogół między 30. a 50. rokiem życia, jednak nie jest to regułą. RZS może dotyczyć również osób zdecydowanie młodszych, a nawet dzieci.  RZS – objawy, diagnostyka i powikłania Proces zapalny w przebiegu RZS rozpoczyna się wewnątrz stawu. Czynniki zapalne niszczą struktury stawowe takie jak chrząstki, więzadła, ścięgna i kości, co powoduje ból, tkliwość i obrzęki. RZS najczęściej atakuje stawy śródręczno-paliczkowe i międzypaliczkowe bliższe, jednak z czasem rozprzestrzenia się również na inne stawy.  Bardzo charakterystycznym objawem RZS jest sztywność poranna, która może uniemożliwiać wykonanie prostych, codziennych czynności takich jak ubranie się lub poranna toaleta. Sztywność może trwać od kilku minut do nawet kilku godzin w zależności od nasilenia choroby. Co ważne, może pojawiać się nie tylko rano, ale również po dłuższym czasie w bezruchu.  Typowe dla RZS są również tzw. guzki reumatoidalne. Są to twarde zgrubienia w okolicy stawów. Najczęściej nie są one bolesne, jednak mogą wiązać się z ograniczeniem ruchomości stawów i ich deformacją.  Z czasem nieleczone RZS może powodować osłabienie siły mięśniowej, problemy z poruszaniem się oraz przewlekłą tkliwość i sztywność stawów. Co ważne, RZS może doprowadzić również do powikłań pozastawowych.  Pojawienie się objawów charakterystycznych dla RZS powinno skłonić do jak najszybszej wizyty u lekarza. Im szybciej zostanie postawiona diagnoza i wdrożone leczenie, tym większe szanse na spowolnienie progresji choroby i wyciszenie objawów. W diagnostyce RZS wykorzystuje się badania laboratoryjne i obrazowe, bardzo ważny jest również szczegółowy wywiad lekarski. W badaniach krwi zwraca się uwagę w szczególności na parametry takie jak RF (czynnik reumatoidalny), przeciwciała anty-CCP/ACPA, OB i CRP.  Czy da się wyleczyć RZS? Możliwości terapuetyczne RZS jest chorobą przewlekłą charakteryzującą się występowaniem okresów zaostrzenia i remisji. Oznacza to, że leczenie skupia się głównie na zmniejszeniu objawów, powikłań, stanu zapalnego i wyciszeniu procesów autoimmunologicznych, jednak mogą one nawracać. W leczeniu RZS stosuje się tak zwane leki modyfikujące przebieg choroby (LMPCh), Łagodzą objawy, hamują procesy destrukcji stawów, a tym samym pozwalają na zachowanie sprawności. Lekiem pierwszego wyboru często jest metotreksat. Coraz częściej stosowane są także leki biologiczne.  Bardzo duże znaczenie w leczeniu RZS ma również dieta, suplementacja, styl życia oraz rehabilitacja, które powinny być nieodłącznym elementem terapii. RZS – zalecenia dietetyczne Dieta w RZS powinna być urozmaicona, niskoprzetworzona, prawidłowo zbilansowana oraz przeciwzapalna. Rolą dietoterapii jest zmniejszenie stanu zapalnego oraz ryzyka powikłań, w szczególności chorób sercowo-naczyniowych. Dodatkowo może działać profilaktycznie stosunku do kacheksji reumatoidalnej. Kacheksja u pacjentów chorujących na RZS związana jest ze spadkiem masy mięśniowej, przy jednoczesnym zachowaniu ogólnej masy ciała i tkanki tłuszczowej, a nawet ich przyroście. Rozwój kacheksji reumatoidalnej wiąże się z pogorszeniem stanu pacjentów i nasileniem RZS. Sprawdź, jak powinna wyglądać dieta w RZS: To najważniejsze zasady, od których należy zacząć planowanie diety w RZS. Dodatkowo w diecie warto uwzględnić pewne konkretne produkty, które mogą mieć dodatkowy, pozytywny wpływ i zmniejszać nasilenie stanu zapalnego, objawów oraz spowolnić progresję choroby. Sprawdź, co jeść w RZS: Wymienione produkty są źródłem wielu substancji biologicznie czynnych o działaniu przeciwzapalnym i antyoksydacyjnym. W badaniach na temat wpływu diety na przebieg i objawy RZS można zaobserwować ich pozytywny wpływ na samopoczucie, sprawność i ogólny stan zdrowia pacjentów.  Dieta a RZS – czego unikać? Dieta w RZS powinna ograniczać przede wszystkim żywność wysoko-przetworzoną. Słodycze, słone przekąski, dania typu instant i fast-food są źródłem dużych ilości cukru rafinowanego, soli oraz tłuszczu, w tym kwasów tłuszczowych typu trans, które są najbardziej niebezpiecznym dla zdrowia rodzajem tłuszczów. Składniki te mogą wzmagać stan zapalny, utrudniać utrzymanie prawidłowe masy ciała, zaburzać gospodarkę hormonalną i sprzyjać powstawaniu niedoborów pokarmowych. Co więcej, zwiększają ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, czyli poważnego powikłania RZS, które może stanowić przyczynę przedwczesnego zgonu. Można spotkać się również z zaleceniem ograniczenia warzyw takich jak ziemniaki, pomidory, papryka i bakłażan. Jest to jednak kwestia dość kontrowersyjna, wymagająca sprawdzenia indywidualnej tolerancji. Część pacjentów obserwuje nasilenie objawów stawowych po spożyciu wymienionych warzyw, mimo że naukowe wyjaśnienie tego zjawiska do dziś nie jest do końca jasne. Jeśli jednak dobrze je tolerujesz i nie powodują one silniejszych dolegliwości, nie musisz ich ograniczać, ani z nich rezygnować.  Pacjenci z RZS często otrzymują zalecenie dotyczące ograniczenia glutenu i nabiału. To błąd. Dieta bezglutenowa powinna być stosowana wyłącznie po potwierdzeniu występowania choroby glutenozależnej (celiakii). Pacjenci z RZS są bardziej narażeni na jej występowanie, dlatego obecność objawów celiakalnych powinna stanowić wskazanie do jak najszybszego wykonania diagnostyki. Jeśli jednak wykluczono u Ciebie tą chorobę, nie musisz eliminować glutenu. To samo dotyczy nabiału. Nie musisz z niego rezygnować, jeśli nie powoduje on dolegliwości żołądkowo-jelitowych. Produkty mleczne w ostatnim czasie stały się bardzo kontrowersyjne i można natrafić na wiele informacji na temat ich rzekomego prozapalnego wpływu. Nic bardziej mylnego. Nie ma konieczności rutynowego wykluczania nabiału z diety, co więcej, produkty mleczne mogą oddziaływać przeciwzapalnie.  Suplementacja w RZS Suplementacja w RZS powinna być dobrana indywidualnie. Wskazana jest suplementacja witaminy D w okresie jesienno-zimowym, a u niektórych pacjentów, również przez cały rok. Dodatkowo warto włączyć suplementację

Anemia, czyli niedokrwistość to powszechny problem. Mogą do niej doprowadzić niektóre choroby przewlekłe, a także nieprawidłowości w diecie. Jakie są przyczyny, objawy i możliwości leczenia anemii? Przeczytaj artykuł i sprawdź, jak się odżywiać, aby uniknąć niedokrwistości i uzupełnić poziomy żelaza. Spis treści Co to jest anemia? Anemia to stan, w którym dochodzi do obniżenia stężenia hemoglobiny we krwi. Jest to cząsteczka białka znajdująca się w erytrocytach (krwinkach czerwonych). Jej głównym zadaniem jest transportowanie tlenu do wszystkich komórek w organizmie. Zbyt mała ilość hemoglobiny powoduje, że zdolność erytrocytów do przenoszenia tlenu spada, a to może skutkować niedotlenieniem tkanek i zaburzeniami funkcjonowania narządów. Anemia nigdy nie powinna być lekceważona, a po jej rozpoznaniu trzeba jak najszybciej wdrożyć leczenie. Jeśli obserwujesz u siebie niepokojące objawy, zgłoś się do lekarza, który zleci odpowiednią diagnostykę. Pamiętaj, że anemia może pojawić się w każdym wieku, bez względu na płeć. Choć bardziej narażone są na nią kobiety, nie oznacza to, że mężczyźni nie powinni być diagnozowani w jej kierunku, jeśli występują u nich charakterystyczne dla niedokrwistości objawy lub znajdują się w grupie ryzyka. Przyczyny anemii Przyczyn anemii jest bardzo wiele. W tym artykule skupię się na czynnikach związanych z dietą i przewodem pokarmowym, ponieważ z tym zgłasza się do mnie zdecydowana część pacjentów.   Najczęstszą przyczyną anemii są niedobory pokarmowe. W większości przypadków obserwujemy niedokrwistość z niedoboru żelaza. Wchodzi ono w skład podjednostek hemoglobiny, a tym samym warunkuje jej prawidłową budowę i funkcje. Niedobór żelaza sprawia, że organizm nie jest w stanie wyprodukować prawidłowej ilości hemoglobiny, dochodzi też do zmniejszenia objętości erytrocytów – dlatego niedokrwistość wywołaną niedoborami żelaza nazywa się anemią mikrocytarną. Wśród przyczyn niedoborów żelaza warto wymienić: Anemia z niedoboru żelaza może być konsekwencja chorób przewodu pokarmowego. Bardzo często zdarza się, że w gabinecie rozmawiam z pacjentami, u których anemia jest bardzo trudna do unormowania i ma tendencję do nawracania. Podczas dalszej diagnostyki zdarza się, że lekarz rozpoznaje celiakię, SIBO, wrzody żołądka, stany zapalne w jelitach, czy zakażenia pasożytnicze, a anemia jest ich objawem. Dlatego sama informacja o tym, że dana osoba ma anemię, dla mnie jako dietetyka klinicznego, często jest niewystarczająca.We współpracy z lekarzem szukamy przyczyn do skutku i na ich podstawie podejmujemy dalsze decyzje. Niedokrwistość może być również wynikiem niedoboru kwasu foliowego i/lub witaminy B12. Nazywana jest anemią megaloblastyczną, ponieważ dochodzi w niej do patologicznego powiększenia erytrocytów. Kwas foliowy bierze udział w procesach krwiotworzenia i dojrzewania erytrocytów. Jego niedobory najczęściej związane są z  nieprawidłową, żywieniem pozajelitowym oraz nadużywaniem alkoholu. Zwiększone ryzyko niedoborów występuje również w ciąży i osób przewlekle przyjmujących leki np. przeciwdepresyjne. Przyczyną niedokrwistości z niedoboru B12 może być natomiast dieta wegetariańska, wegańska oraz choroby żołądka.  Aby witamina ta mogła zostać wchłonięta w jelitach, najpierw musi połączyć się ze specjalnym czynnikiem produkowanym w komórkach okładzinowych błon śluzowych żołądka. Jest to tzw. czynnik Castle’a. Gdy nie jest on produkowany np. w wyniku przyjmowania niektórych leków, stanów zapalnych, czy procesów autoimmunizacyjnych, ryzyko niedoborów i anemii wzrasta. Objawy anemii Czujesz ciągłe zmęczenie? Wypadają Ci włosy? Masz problemy ze snem, pamięcią i koncentracją? Możliwe, że zmagasz się z anemią. Niestety objawy niedokrwistości nie są specyficzne i mogą oznaczać też wiele innych problemów zdrowotnych. Bardzo często pacjenci łączą je też ze stresem i przepracowaniem, przez co zwlekają z diagnostyką. Takie objawy to nie jest „Twoja uroda” i nie lekceważ ich!  Gdy długo się utrzymują, koniecznie skonsultuj się z lekarzem. Co jeszcze powinno Cię zaniepokoić? Jak rozpoznać anemię? Anemię rozpoznaje się na podstawie wyników badań. Parametry, które warto skontrolować to: Obniżenie ich wartości może sugerować anemię. Nie interpretuj jednak wyników badań na własną rękę. Diagnostyka powinna odbywać się w kontakcie z lekarzem i uwzględniać również bardzo szczegółowy wywiad medyczno-żywieniowy. Co jeść przy anemii? Celem dietoterapii u pacjentów z niedokrwistością jest dostarczenie odpowiednich ilości składników niedoborowych oraz wszystkich tych, które biorą udział w procesie krwiotworzenia. Postępowanie dietetyczne powinno być zindywidualizowane, dopasowane do przyczyny problemu – innego postępowania będą wymagały kobiety w ciąży, innego sportowcy, a jeszcze innego pacjenci z chorobami przewodu pokarmowego. Jeśli szukasz spersonalizowanej, elastycznej diety, z którą poprawisz swoje zdrowie, zapisz się na konsultację: Dieta przy anemii powinna być jak najmniej przetworzona. Zadbaj o urozmaicenie i wysoką gęstość odżywczą. Dodatkowo uwzględnij w diecie produkty będące źródłem składników niedoborowych i niezbędnych do prawidłowego procesu krwiotworzenia. Skrót informacji na ich temat znajdziesz w poniższej tabeli. Składnik pokarmowy Źródła pokarmowe Żelazo Mięso, szpinak, brokuły, strączki Kwas foliowy Zielone warzywa liściaste np. szpinak, strączki, pomarańcze, pełnoziarniste produkty zbożowe Witamina B12 Mleko i produkty mleczne, jaja, mięso, ryby, napoje roślinne wzbogacane Żelazo w żywności występuje w dwóch formach tzw. hemowej i niehemowej. Żelazo hemowe obecne jest głównie w produktach odzwierzęcych, przede wszystkim w mięsie. Charakteryzuje się wysoką biodostępnością i jest mało podatne na wpływ innych czynników żywieniowych. Natomiast żelazo niehemowe, obecne głównie w żywności pochodzenia roślinnego jest zdecydowanie gorzej przyswajane przez organizm, a dodatkowo jest to bardzo zależne od innych składników obecnych w diecie. Jak zwiększyć przyswajanie żelaza niehemowego? Zadbaj o odpowiednią podaż witaminy C! Do każdego posiłku dodawaj warzywa i owoce, najlepiej świeże. Świetnie sprawdzą się również kiszonki np. kiszone ogórki lub kapusta kiszona oraz produkty bogate w beta-karoten takie jak marchew, dynia, bataty. W diecie przy anemii (zarówno tej z niedoboru żelaza, jak i witaminy B12 i kwasu foliowego) warto zadbać też o odpowiednią podaż miedzi, cynku, kobaltu, molibdenu, które również wpływają na czerwone krwinki. Ich niedobory obserwuje się stosunkowo rzadko i jeśli stosujesz urozmaiconą niskoprzetworzoną dietę nie ma konieczności specjalnej interwencji, natomiast zawsze warto omówić to z dietetykiem i lekarzem. Czego unikać przy anemii? Osoby chorujące na anemię powinny uważać przede wszystkim na duże ilości produktów bogatych w fityniany, szczawiany, polifenole, taniny i kofeinę, które utrudniają wchłanianie żelaza. Z diety należy wyeliminować również alkohol, który może powodować niedobory kwasu foliowego i witaminy B12. W poniższej tabeli znajdziesz produkty, w których występują największe ilości wspomnianych substancji. Substancje Źródła Kwas fitynowy Strączki, pełnoziarniste zboża, orzechy, soja Szczawiany Szczaw, rabarbar, szpinak, boćwina Teina, kofeina Herbata zielona i czarna, kawa Taniny Herbata zielona i czarna, kawa, wino, zioła Polifenole Czarna i zielona herbata, kawa, czerwone winogrona, owoce jagodowe, kakao Oczywiście nie musisz całkowicie