Niedokwasota i nadkwasota żołądka to problemy związane z wydzielaniem kwasu solnego i enzymów trawiennych w żołądku. Oba te stany mogą powodować nieprzyjemne objawy, upośledzać procesy trawienia i wchłaniania. Zarówno niedokwasota, jak i nadkwasota są często błędnie rozumiane, a wiele popularnych, krążących w internecie zaleceń nie ma żadnego uzasadnienia i może wręcz pogłębiać problem. W tym artykule wyjaśnię Ci, czym są niedokwasota i nadkwasota żołądka, jak je zdiagnozować oraz leczyć.  Niedokwasota żołądka – przyczyny i objawy Niedokwasota żołądka to stan, w którym dochodzi do zmiany środowiska żołądka z bardzo kwasowego, na lekko kwasowy, obojętny lub zasadowy. Niskie pH, czyli środowisko kwasowe, jest podstawą prawidłowej pracy żołądka i wynika z produkowanego przez jego komórki kwasu solnego. Niskie pH stanowi obronę przed bakteriami i innymi patogenami, umożliwia trawienie pokarmu i prawidłowe wydzielanie enzymów trawiennych m.in. pepsyny rozkładającej białka. Wyróżniamy: Jakie objawy mogą świadczyć o niedokwasocie żołądka? A skąd się bierze niedokwasota żołądka? Przyczyn jest bardzo wiele. Do niedokwasoty może doprowadzić m.in. infekcja Helicobacter pylori. We wstępnej fazie infekcji bakteria produkuje duże ilości ureazy, czyli substancji, która neutralizuje kwaśne środowisko żołądka, aby umożliwić sobie dalszą kolonizację. Przyczyną może być również przewlekłe stosowanie leków zmniejszających wydzielanie żoładkowe takich jak IPP (inhibitory pompy protonowej). Zdarza się, że są one niezbędne, ale w wielu przypadkach nie powinny być stosowane długotrwale! Na niedokwasotę żołądka narażone są również osoby z autoimmunologicznym zapaleniem żołądka, niewyrównaną nadczynnością tarczycy oraz dysfunckją nerwu błędnego. To główny nerw łączący układ nerwowy z przewodem pokarmowym, tworzący tzw. oś mózgowo jelitową. Odgrywa istotną rolę w pracy żołądka, jelit i produkcji soków trawiennych. Nadkwasota żołądka – przyczyny i objawy Nadkwasota żołądka to oczywiście sytuacja przeciwna do niedokwasoty – dochodzi w niej do nadmiernej produkcji kwasu solnego. Objawia się najczęściej zgagą i kwaśnym odbijaniem, refluksem żołądkowo-przełykowym. Na przestrzeni czasu nadkwasota może doprowadzić również do rozwoju choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy. Do rozwoju nadkwasoty może doprowadzić długotrwały, nadmierny stres, palenie papierosów, nadużywanie alkoholu. Co ważne, czynnikami ryzyka nadkwasoty są również te same problemy, które opisałam przy niedokwasocie – infekcja Helicobacter pylori oraz stosowanie leków zmniejszających wydzielanie soku żołądkowego. Dlaczego te czynniki mogą doprowadzić do dwóch przeciwnych problemów?  Jeśli chodzi o infekcję Helicobacter pylori, wpływ tej bakterii na żołądek, zależy od jej umiejscowienia. Kolonizacja końcowej części żołądka może doprowadzić do nadmiernej produkcji gastryny, czyli hormonu zwiększającego wydzielanie kwasu solnego i soków żołądkowych. Natomiast stosowanie leków zmniejszających wydzielanie żołądkowe może doprowadzić do tzw. efektu z odbicia. Dzieje się to zwłaszcza wtedy, kiedy zostają one odstawione zbyt szybko, z dnia na dzień. Dlatego należy je odstawiać stopniowo, zmniejszając dawki pod kontrolą lekarza.  Leczenie nadkwasoty i niedokwasoty żołądka Leczenie nadkwasoty i niedokwasoty żołądka wymaga znalezienia ich przyczyny. Te problemy nie pojawiają się samoistnie! Dopiero po rozpoznaniu potencjalnych czynników, które mogły je wywołać, możemy działać u podstaw i skutecznie zająć się problemem. Jaka dieta będzie najlepsza przy nadkwasocie, a jaka przy niedokwasocie żołądka? Odpowiem Ci ulubioną odpowiedzią wszystkich specjalistów zajmujących się zdrowiem i pracujących z pacjentami: TO ZALEŻY! Ogólnie można przyjąć, że w obu przypadkach zalecana jest dieta lekkostrawna z ograniczeniem błonnika, zwłaszcza frakcji nierozpuszczalnych, aby nie podrażniać ścian żołądka. Wymagana jest jednak indywidualna ocena tolerancji poszczególnych posiłków i produktów, ponieważ u każdej osoby, mogą one powodować nieco inne reakcje. Bardzo duże ograniczenia błonnika nie są wskazane, ponieważ jest on pożywką dla bakterii mikroflory jelitowej, a zarówno niedokwasota, jak i nadkwasota są czynnikami ryzyka dysbiozy jelitowej.  W przypadku nadkwasoty korzystne może być ograniczenie produktów ciężkostrawnych, wzmagających wydzielanie kwasu solnego i podrażniających śluzówkę. Są to m.in. smażone i panierowane produkty, ostre przyprawy i zioła, duże ilości warzyw krzyżowych (brokuły, kalafiory, kapusty), cytrusów, pomidorów i papryki. Czy trzeba je całkowicie wyeliminować z diety? Absolutnie nie! Odpowiednio obrobione i przygotowane, podane w ilościach, które są dobrze tolerowane przez daną osobę, będą wartościowym elementem diety.  Często niewskazana jest też mięta i napary miętowe, gorzka czekolada i kakao oraz mocne kawy i herbaty.  Natomiast w przypadku niedokwasoty warto włączyć do diety gorzkie zioła i przyprawy takie jak goździki, czarnuszka, kozieradka, czy anyż, które pobudzają wydzielanie kwasu solnego. W praktyce bardzo często polecam swoim pacjentom ssanie i rozgryzanie kilku goździków rano, na czczo, przed zjedzeniem pierwszego posiłku.  Warto też pamiętać, że niedokwaszony żołądek może powodować niedobory witaminy B12. Do jej prawidłowego wchłaniania niezbędny jest tzw. czynnik Castle’a, który wydziela się jedynie w prawidłowym pH. Dlatego u osób z niedokwasotą żołądka zasadne może być wprowadzenie suplementacji witaminy B12 w aktywnej formie i zwiększenie jej spożycia z dietą, jeśli będzie to możliwe.  Na koniec pamiętaj, że praca z żołądkiem wymaga dużej świadomości i uważności. Przykładowo, jeśli w żołądku panuje aktywny stan zapalny i jednocześnie borykasz się z niedokwasotą, próby jego zakwaszenia mogą powodować silne dolegliwości i zaostrzać stan zapalny. Działania ukierunkowane na poprawę pracy przewodu pokarmowego nigdy nie są zero jedynkowe i powinny być bardzo przemyślane i najlepiej skonsultowane ze specjalistą. Podsumowanie Nadkwasota i niedokwasota żołądka to problemy związane z wydzielaniem kwasu żołądkowego. Co ciekawe mogą do nich prowadzić te same czynniki m.in. infekcja Helicobacter pylori, czy przewlekłe stosowanie leków IPP. Działania terapeutyczne powinny być ukierunkowane na znalezienie i wyeliminowanie przyczyny, wsparcie procesów trawiennych, ocenę indywidualnej tolerancji produktów i wprowadzenie niezbędnej suplementacji, zwłaszcza witaminy B12 w przypadku niedokwasoty.

Nietolerancja histaminy Nietolerancja histaminy to problem, który w ostatnim czasie budzi duże zainteresowanie, a także wiele wątpliwości. Aby pomóc Ci zrozumieć to zagadnienie, przygotowałam artykuł będący zbiorem najważniejszych informacji i prostych wskazówek. Histamina – co to? Histamina to substancja naturalnie produkowana w naszym organizmie. Zaliczana jest do amin biogennych, pełni funkcje hormonu tkankowego, nerurohormonu, mediatora stanu zapalnego, bierze udział w przekaźnictwie nerwowym i gojeniu się ran. Co ważne, odgrywa istotną rolę zarówno w fizjologicznych, jak i patologicznych procesach. Produkowana jest głównie przez komórki immunologiczne (mastocyty i bazofile), a w największej ilości występuje w skórze, drogach oddechowych i przewodzie pokarmowym.  Histamina jest produkowana przez organizm, ale również dostarczana do niego z żywnością. Jej metabolizm odbywa się na dwa sposoby. Pierwszy z nich związany jest z enzymem DAO, czyli oksydazą diaminową, a drugi z N-metylotransferazą histaminy (HNMT). Niedobory DAO są jedną z częstszych przyczyn nietolerancji histaminy.  Nietolerancja histaminy to nadwrażliwość pokarmowa (niezwiązana z układem immunologicznym!) wynikająca z braku równowagi pomiędzy nagromadzoną w organizmie ilością histaminy, a zdolnością do jej degradacji. Ma złożone podłoże i może dawać wiele różnych objawów. Mimo że jej przebieg może przypominać alergię, nie należy mylić nietolerancji histaminy z reakcją alergiczną. Jest to zagadnienie dość problematyczne, ponieważ symptomy są bardzo niespecyficzne, brakuje złotego standardu diagnostycznego, a zaplanowanie procesu leczenia wymaga czasu i zaangażowania zarówno pacjenta, jak i specjalisty. Niezbędna jest również współpraca lekarzy wielu specjalizacji oraz wykwalifikowanego dietetyka, aby skutecznie i długotrwale zredukować objawy i poprawić stan zdrowia.  Nietolerancja histaminy – przyczyny i diagnostyka Nietolerancja histaminy ma złożone podłoże. Może być uwarunkowana genetycznie, być konsekwencją innych problemów zdrowotnych, a także nieprawidłowej diety i stylu życia. Wśród przyczyn nietolerancji histaminy warto wymienić przede wszystkim:  Aby rozpoznać nietolerancję histaminy, konieczne jest prowadzenie dzienniczka żywieniowego uwzględniającego wszystkie spożyte pokarmy i napoje wraz z informacjami na temat pojawiających się po nich objawów. Kluczowy jest szczegółowy wywiad medyczno-żywieniowy dostarczający informacji o historii medycznej, stosowanej farmakoterapii i suplementacji. Diagnostyka poszerzona obejmuje m.in. badanie stężenia histaminy w kale oraz ocenę aktywności enzymu DAO we krwi.  Nietolerancja histaminy – objawy Objawy nietolerancji histaminy są bardzo niespecyficzne i zawsze należy szukać związku przyczynowo skutkowego między pojawiającymi się dolegliwościami a dietą. Do najczęstszych symptomów można zaliczyć: Objawy najczęściej pojawiają się krótko po spożyciu pokarmów o potencjalnie wysokiej zawartości histaminy i/lub innych amin biogennych oraz ustępują w ciągu kilku godzin.  Dieta przy nietolerancji histaminy Dieta niskohistaminowa jest najlepszym sposobem łagodzenia objawów i poprawy stanu klinicznego osób z nietolerancją histaminy. Polega na ograniczeniu produktów o wysokiej zawartości histaminy oraz żywności zawierającej inhibitory DAO i stymulatory histaminy endogennej. Kluczową zasadą, którą należy się kierować przy planowaniu diety, jest indywidualna tolerancja i reakcja organizmu. Jeśli dany produkt mimo wysokiej zawartości  histaminy nie powoduje objawów i pogorszenia samopoczucia, nie ma konieczności jego eliminacji.  Histamina występuje w wielu produktach spożywczych. Najprościej jest przyjąć zasadę, że jej zawartość wzrasta wraz ze stopniem przetworzenia oraz długością dojrzewania i przechowywania żywności. Procesy związane z fermentacją i psuciem się żywności również powodują wzrost zawartości histaminy.  W diecie niskohistaminowej wskazane jest ograniczenie spożycia produktów takich jak: Warto wspomnieć o alkoholu, który często powoduje najsilniejsze objawy nietolerancji histaminy. Wynika to z faktu, że jest zarówno źródłem histaminy, jak również stymulatorem histaminy endogennej i inhibitorem enzymu DAO. Dlatego bardzo często jest źle tolerowany, a jego spożycie, nawet w niewielkich ilościach, może wyzwalać silne reakcje.  Na diecie niskohistaminowej należy też wybierać produkty o jak najmniejszym stopniu przetworzenia, pozbawione dodatków chemicznych. Wiele konserwantów i barwników może nasilać objawy. W szczególności dotyczy to: Dietoterapia nietolerancji histaminy najczęściej obejmuje 3 etapy. Pierwszy, etap eliminacyjny, polega na wykluczeniu z diety produktów o wysokiej zawartości histaminy oraz zawierających jej stymulatory i/lub inhibiotry DAO. Ustąpienie objawów najczęściej świadczy o tym, że postawiona diagnoza jest prawidłowa i symptomy były spowodowane nietolerancją histaminy. Kolejna faza, faza reintrodukcji, polega na stopniowym wprowadzaniu wcześniej wyeliminowanych pokarmów i obserwacji reakcji organizmu. Podczas tej fazy niezwykle istotne jest prowadzenie dzienniczka żywieniowego, aby móc ocenić, które produkty mogą być spożywane i w jakich ilościach. Ostatni etap to tzw. etap docelowy. Na podstawie zebranych wcześniej informacji możliwe jest zaplanowanie indywidualnej diety niskohistaminowej, która umożliwi złagodzenie objawów, a jednocześnie będzie pełnowartościowa, odżywcza i dopasowana do konkretnego przypadku.  Dietę niskohistaminową warto uzupełnić również odpowiednią suplementacją. Pomocna może być witamina C, B complex i kwercetyna. Pamiętaj, że wiele popularnych suplementów takich jak kurkumina, NAC, czy kofeina mogą nasilać problem i powodować silniejsze objawy nietolerancji histaminy. Dotyczy to również probiotykoterapii. Niektóre szczepy bakterii probiotycznych np. Bifidobacterium breve lub Lactobacillus plantarum mogą wspomóc działanie diety niskohistaminowej, natomiast inne takie jak Lactobacillus reuteri lub Lactobacillu lactis mogą być źle tolerowane i sprzyjać występowaniu objawów. Dlatego wsparcie suplementacyjne zawsze powinno być dobrane indywidualnie po konsultacji ze specjalistą. Jeśli potrzebujesz pomocy w zaplanowaniu diety niskohistaminowej i dobraniu odpowiedniej suplementacji, zapraszam na konsultacje indywidualne. Dostępne opcje współpracy znajdziesz TUTAJ. Podsumowanie Nietolerancja histaminy to złożony problem. Jej objawy są niespecyficzne, a proces diagnostyczny i terapeutyczny wymaga czasu, dyscypliny i zaangażowania zarówno specjalisty, jak i pacjenta. Dzięki odpowiednio skomponowanej diecie niskohistaminowej i suplementacji możliwe jest wsparcie metabolizmu histaminy i zmniejszenie objawów przy jednoczesnym zachowaniu zdrowego, urozmaiconego, zbilansowanego żywienia. 

Choroba refluksowa przełyku (GERD) – skuteczna dietoterapia i suplementacja  Choroba refluksowa przełyku (GERD), potocznie refluks, jest jedną z najczęstszych chorób gastroenterologicznych. Szacuje się, że dotyczy nawet 40% osób dorosłych. GERD ma negatywny wpływ na jakość i komfort życia, może doprowadzić również do poważnych powikłań takich jak rozległe nadżerki, a nawet zmiany nowotworowe w przełyku. W tym artykule przybliżę Ci tematykę dietoterapii GERD, dzięki czemu dowiesz się co jeść, a czego unikać w refluksie.  Co to jest GERD? Przyczyny i objawy refluksu Choroba refluksowa przełyku polega na patologicznym zarzucaniu treści pokarmowej z żołądka do przełyku. W żołądku panuje środowisko kwaśne – jest to niezbędne do prawidłowego wydzielania soków trawiennych i efektywnego trawienia. Cofanie się kwaśnej treści pokarmowej powoduje podrażnienia przełyku, a to prowadzi do wielu nieprzyjemnych objawów oraz powikłań zdrowotnych.  Jak powstaje refluks? Może na to wpływać kilka czynników. Dodatkowo ryzyko wystąpienia choroby refluksowej przełyku jest wyższe u osób z nadmierną masą ciała, które prowadzą siedzący tryb życia oraz są podatne na stres. Refluks może pojawiać się również w wyniku stosowania nieprawidłowej diety.  Jak objawia się choroba refluksowa przełyku? Najczęstszym symptomem jest zgaga, czyli uczucie palenia za mostkiem. Dodatkowo może pojawić się ból w nadbrzuszu i odbijania. Objawami, które mogą świadczyć o chorobie refluksowej przełyku, są też chrypka i kaszel (zespół kaszlu refluksowego i zespół refluksowego zapalenia krtani).  Dieta w refluksie Dietoterapia jest nieodłącznym elementem leczenia choroby refluksowej przełyku. Dzięki odpowiedniemu odżywianiu i komponowaniu posiłków możliwe jest zmniejszenie objawów i poprawa jakości życia, a także zmniejszenie ryzyka powikłań, w tym tzw. przełyku Barreta, który predysponuje do rozwoju raka. Warto też wspomnieć, że układ pokarmowy, jego budowa i fizjologia, jest bardzo złożony, a wszystkie narządy są ze sobą połączone i wzajemnie na siebie wpływają. Oznacza to, że działania terapeutyczne powinny być ukierunkowane na poprawę funkcjonowania całego układu pokarmowego – tylko wtedy będą skuteczne i długotrwałe. Leczenie samych objawów lub jednego, konkretnego problemu bez uwzględnienia całości i w odizolowaniu od pozostałych funkcji pokarmowych może pomóc, ale najczęściej na krótki czas.  Planując dietę w refluksie, warto wziąć pod uwagę czynniki takie jak: Jeśli chcesz skutecznie rozwiązać swoje problemy, uporać się z dolegliwościami oraz kompleksowo zadbać o swój przewód pokarmowy, a tym samym cały organizm, zapraszam do zapisu na konsultacje lub wysłania wiadomości mailowej na adres: nutriaid.dietetyk@gmail.com. Poznaj dwie najważniejsze zasady dietoterapii w chorobie refluksowej przełyku: Dodatkowo z diety (przynajmniej na pewien okres czasu) warto wyeliminować produktów, które obniżają ciśnienie w dolnym zwieraczu przełyku, wywołują jego przejściowe, spontaniczne relaksacje, opóźniają opróżnianie żołądka oraz drażnią receptory i błonę śluzową przełyku. Czego nie jeść w refluksie? Warto wspomnieć również o occie. Wiele osób traktuje picie octu jako naturalny sposób na refluks i zakwaszenie żołądka. Niedokwaszony żołądek przedstawiany jest jako główna przyczyna refluksu, a ocet jako najlepsza, domowa metoda na zgagę. Niestety te założenia w większości przypadków są błędne.  Po pierwsze, wyróżniamy tzw. refluks kwaśny oraz niekwaśny – ten drugi, potencjalnie związany z niedokwasotą żołądka występuje bardzo rzadko, nieporównywalnie rzadziej niż refluks kwaśny. Jednak nawet jeśli mielibyśmy do czynienia z niedokwasotą, ocet nie będzie w pełni skutecznym rozwiązaniem. Dlaczego? pH kwasu octowego wynosi ok. 3-5, a prawidłowe pH żołądka 1-2. Co więcej, cet zawsze należy spożywać po rozcieńczeniu. W przeciwnym razie dojdzie do poważnego uszkodzenia szkliwa oraz śluzówki przełyku, która i tak jest już podrażniona w wyniku choroby refluksowej. W efekcie spożyta mikstura nie ma mocy zakwaszającej żołądek. Kolejna kwestia, dotyczy tego, że u bardzo dużej części pacjentów z refluksem występują problemy z opróżnianiem żołądka. Z pierwszej części tego artykułu, wiesz już, że to jedna z głównych jego przyczyn. Tymczasem główne działanie opiera się właśnie na spowolnieniu tempa opróżniania żołądka. Z tego względu może być stosowany u niektórych pacjentów z insulinoopornością i cukrzycą, ponieważ wolniejsze opróżnianie żołądka, powoduje wolniejsze trawienie węglowodanów i uwalnianie glukozy do krwioobiegu, a tym samym stabilniejszą glikemię. W przypadku refluksu picie octu nie ma jednak zastosowania i może wręcz pogłębiać problem.  Co możesz zastosować zamiast octu? Oto naturalne sposoby na refluks: Suplementacja w refluksie Jeśli cierpisz na refluksową chorobę przełyku, możesz też wspomóc się suplementacją. Pamiętaj, aby skonsultować ją ze specjalistą i upewnić się, że jest bezpieczna w Twoim przypadku. Jakie suplementy mogą pomóc przy refluksie? Podsumowanie Choroba refluksowa przełyku (GERD) to jedna z najczęstszych chorób układu pokarmowego. Objawia się głównie zgagą, czyli silnym pieczeniem za mostkiem, a nieleczona może doprowadzić do poważnych powikłań, w tym choroby nowotworowej. Niezbędnym elementem leczenia jest dieta lekkostrawna z ograniczeniem błonnika i produktów wpływających na czynność dolnego zwieracza przełyku, tempo opróżniania żołądka oraz receptory czuciowe przełyku. Ze względu na złożoność problemu i częste współwystępowanie z innymi problemami zdrowotnymi, kluczowe jest indywidualne, holistyczne podejście.

Endometrioza – dieta i suplementacja wspomagająca leczenie Endometrioza to przewlekła, zapalna, hormonozależna choroba polegająca na występowaniu ognisk endometrium poza jamą macicy. Może powodować bardzo bolesne i obfite miesiączki oraz niepłodność. Sprawdź, jaką dietę i suplementację stosować przy endometriozie, aby zmniejszyć objawy i ryzyko powikłań. Endometrioza – co to jest? Objawy i przebieg endometriozy Zgodnie z definicją, endometrioza to chirurgiczne wykrycie tkanki endometrialnej poza jamą macicy. Coraz częściej zwraca się jednak uwagę na to, że jest to zbyt wąska definicja, która nie odzwierciedla w pełni charakteru tej choroby. W endometriozie tkanki endometrium mogą być zlokalizowane w całym organizmie, choć najczęściej obserwuje się je w jajowodach, jajnikach oraz jamie otrzewnej. Zdarza się, że pojawiają się również w bliźnie np. po cesarskim cięciu. Szacuje się, że endometrioza dotyczy nawet 10% kobiet w okresie rozrodczym, jednak statystyki te mogą być bardzo zaniżone, ze względu na trudną diagnostykę trwającą często nawet 7-10 lat.  Endometrioza jest chorobą o charakterze przewlekłym i zapalnym. Zaliczana jest do schorzeń estrogenozależnych, co oznacza, że jej rozwój i objawy są ściśle związane z gospodarką hormonalną i poziomem estrogenów w organizmie. W przebiegu endometriozy obserwuje się zaburzenia metabolizmu estrogenów, funkcjonowania układu immunologicznego, mikroflory jelitowej oraz wzmożony stres oksydacyjny i stan zapalny. Endometrioza może współwystępować i zwiększać ryzyko innych problemów zdrowotnych takich jak choroby autoimmunologiczne, nowotworowe (m.in. rak jajnika, chłoniak Hodgkina) i schorzenia przewodu pokarmowego np. IBS lub SIBO.  Objawy endometriozy mogą być różne u poszczególnych kobiet i mieć inny stopień nasilenia. W zaawansowanych przypadkach choroba bardzo utrudnia codzienne funkcjonowanie. Najczęstsze objawy endometriozy to: Przyczyny endometriozy Endometrioza to choroba o bardzo złożonej patogenezie. Do dziś nie opisano jednej, konkretnej przyczyny endometriozy, a w jej rozwoju biorą udział zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe związane ze stylem życia.  Do czynników ryzyka endometriozy zalicza się m.in.: W rozwoju endometriozy istotną rolę mogą również odgrywać czynniki żywieniowe, w szczególności:  Diagnostyka i leczenie endometriozy Diagnostyka endometriozy jest trudna i często trwa wiele lat. Do jakiego lekarza należy udać się w przypadku występowania niepokojących objawów? Powinien być to ginekolog specjalizujący się diagnozowaniu i leczeniu endometriozy. W procesie diagnostycznym wykorzystywane są metody takie jak: Czy da się wyleczyć endometriozę? Niestety jest to choroba o charakterze przewlekłym, co oznacza, że często nie jest możliwe jej całkowite i trwałe wyleczenie, a objawy mogą nawracać. W terapii endometriozy wykorzystuje się leki zmniejszające ból (m.in. progestageny, antagoniści GnRH, inhibitory aromatazy) oraz zabiegi chirurgiczne. O metodzie leczenia decyduje lekarz na podstawie stanu klinicznego, występujących objawów i ich nasilenia oraz planów prokreacyjnych pacjentki.  Dieta w endometriozie – co jeść? Dietoterapia jest bardzo ważnym elementem leczenia endometriozy, którego nie należy bagatelizować. Dzięki odpowiedniej diecie możliwe jest: Wpływa na to na zredukowanie dolegliwości bólowych, poprawę codziennego funkcjonowania, wsparcie płodności oraz zmniejszenie ryzyka powikłań. Dieta w endometriozie powinna charakteryzować się wysoką gęstością odżywczą i potencjałem przeciwzapalnym. Poznaj najważniejsze zalecenia żywieniowe i dowiedz się, co jeść, aby zmniejszyć objawy: W dietoterapii endometriozy bardzo ważne jest również dostarczenie odpowiednich ilości witamin A, E i C, a także wszystkich witamin z grupy B.  Endometrioza – czego nie jeść? Aby dieta w endometriozie była skuteczna, koniecznie jest ograniczenie czynników zwiększających stan zapalny. Są to przede wszystkim: Warto wspomnieć również o tzw. związkach rozprzęgających osie hormonalne oraz związkach endokrynnie czynnych. To różnego rodzaju substancje chemiczne obecne w żywności i środowisku, które zaburzają produkcję hormonów, ich transport i metabolizm, a także wpływają negatywnie na szlaki biochemiczne w układzie nerwowym. Mają zdolność do kumulowania się w organizmie (i środowisku naturalnym) przez co mogą długotrwale zaburzać funkcjonowanie organizmu. Ich całkowite uniknięcie jest niemal całkowicie niemożliwe, natomiast można w pewien sposób ograniczyć ich działanie. Jak to zrobić? Endometrioza – suplementacja  Leczenie endometriozy warto wesprzeć również odpowiednią suplementacją. Należy dobierać ją indywidualnie, w porozumieniu z lekarzem i dietetykiem, aby uniknąć interakcji z lekami i żywnością. Podstawowe suplementy w endometriozie to witamina D, kwasy omega-3 (EPA i DHA) oraz magnez. Dodatkowo można rozważyć następujące suplementy: Podsumowanie Endometrioza to przewlekła choroba zapalna związana z metabolizmem estrogenów i funkcjonowaniem układu immunologicznego. Dieta w endometriozie powinna być ukierunkowana na obniżenie stanu zapalnego i stresu oksydacyjnego, wsparcie procesów immunologicznych, pracy wątroby i mikrobioty jelitowej. Dieta przeciwzapalna, ograniczająca produkty przetworzone, cukier, sól, tłuszcze trans i kontakt z czynnikami rozprzęgającymi osie hormonalne, pomoże w łagodzeniu objawów.