Choroba refluksowa przełyku (GERD) – skuteczna dietoterapia i suplementacja 

Choroba refluksowa przełyku (GERD), potocznie refluks, jest jedną z najczęstszych chorób gastroenterologicznych. Szacuje się, że dotyczy nawet 40% osób dorosłych. GERD ma negatywny wpływ na jakość i komfort życia, może doprowadzić również do poważnych powikłań takich jak rozległe nadżerki, a nawet zmiany nowotworowe w przełyku. W tym artykule przybliżę Ci tematykę dietoterapii GERD, dzięki czemu dowiesz się co jeść, a czego unikać w refluksie. 

Co to jest GERD? Przyczyny i objawy refluksu

Choroba refluksowa przełyku polega na patologicznym zarzucaniu treści pokarmowej z żołądka do przełyku. W żołądku panuje środowisko kwaśne – jest to niezbędne do prawidłowego wydzielania soków trawiennych i efektywnego trawienia. Cofanie się kwaśnej treści pokarmowej powoduje podrażnienia przełyku, a to prowadzi do wielu nieprzyjemnych objawów oraz powikłań zdrowotnych. 

Jak powstaje refluks? Może na to wpływać kilka czynników.

• Nieprawidłowa praca dolnego zwieracza przełyku. Jest to naturalna bariera antyrefluksowa. W warunkach fizjologicznych zwieracz zamyka ujście żołądka i nie pozwala na cofanie się treści pokarmowej do góry, do przełyku. W chorobie refluksowej nie działa on i nie spełnia swoich funkcji prawidłowo. 
• Samoistne, przejściowe, spontaniczne relaksacje dolnego zwieracza przełyku. Wiesz już, że jego głównym zadaniem jest “zamknięcie żołądka” i nie dopuszczenie do cofania się treści pokarmowej. Jego samoistne rozluźnienia mogą jednak pojawiać się nawet u osób zdrowych, natomiast nie częściej niż 2-4 razy na godzinę. W przypadku GERD częstotliwość jest zdecydowanie większa i do spontanicznych relaksacji dolnego zwieracza przełyku (a tym samym cofania treści pokarmowej z żołądka) może dochodzić nawet 8 razy na godzinę. Są one wynikiem pobudzenia mechanoreceptorów w żołądku, które są wrażliwe na jego rozciąganie (pod wpływem przyjmowania pokarmu).
• Zaburzenia motoryki przełyku, słaba perystaltyka i mechanizmy oczyszczające. W prawidłowych warunkach przełyk jest regularnie oczyszczany, jednak jeśli dojdzie do upośledzenia motoryki, cofnięta, kwaśna treść pokarmowa ma dłuższy kontakt z wrażliwą śluzówką, co powoduje jej podrażnienia. 
• Upośledzone opróżnianie żołądka. To problem, który dotyczy prawie 40% osób z chorobą refluksową przełyku. W wyniku upośledzonego opróżniania pokarm zalega w żołądku przez dłuższy czas, co zwiększa ryzyko wystąpienia refluksu. 

Dodatkowo ryzyko wystąpienia choroby refluksowej przełyku jest wyższe u osób z nadmierną masą ciała, które prowadzą siedzący tryb życia oraz są podatne na stres. Refluks może pojawiać się również w wyniku stosowania nieprawidłowej diety. 

Jak objawia się choroba refluksowa przełyku? Najczęstszym symptomem jest zgaga, czyli uczucie palenia za mostkiem. Dodatkowo może pojawić się ból w nadbrzuszu i odbijania. Objawami, które mogą świadczyć o chorobie refluksowej przełyku, są też chrypka i kaszel (zespół kaszlu refluksowego i zespół refluksowego zapalenia krtani). 

Dieta w refluksie

Dietoterapia jest nieodłącznym elementem leczenia choroby refluksowej przełyku. Dzięki odpowiedniemu odżywianiu i komponowaniu posiłków możliwe jest zmniejszenie objawów i poprawa jakości życia, a także zmniejszenie ryzyka powikłań, w tym tzw. przełyku Barreta, który predysponuje do rozwoju raka. Warto też wspomnieć, że układ pokarmowy, jego budowa i fizjologia, jest bardzo złożony, a wszystkie narządy są ze sobą połączone i wzajemnie na siebie wpływają. Oznacza to, że działania terapeutyczne powinny być ukierunkowane na poprawę funkcjonowania całego układu pokarmowego – tylko wtedy będą skuteczne i długotrwałe. Leczenie samych objawów lub jednego, konkretnego problemu bez uwzględnienia całości i w odizolowaniu od pozostałych funkcji pokarmowych może pomóc, ale najczęściej na krótki czas. 

Planując dietę w refluksie, warto wziąć pod uwagę czynniki takie jak:

• zaburzenia hormonalne (np. insulinooporność, choroby tarczycy, które wpływają na pracę żołądka),
• alergie, nietolerancje pokarmowe np. nietolerancja glutenu, histaminy,
• zakażenia i przerosty bateryjne np. Candida, H.pylori, SIBO,
• problemy jelitowe takie jak zaburzenia mikrobioty, nieprawidłowe wypróżnienia, IBS,
• niedokwasota lub nadkwasota żołądka,
• niedobory pokarmowe.

Jeśli chcesz skutecznie rozwiązać swoje problemy, uporać się z dolegliwościami oraz kompleksowo zadbać o swój przewód pokarmowy, a tym samym cały organizm, zapraszam do zapisu na konsultacje lub wysłania wiadomości mailowej na adres: nutriaid.dietetyk@gmail.com.

Poznaj dwie najważniejsze zasady dietoterapii w chorobie refluksowej przełyku:

1. Dieta powinna być lekkostrawna i charakteryzować się niską zawartością błonnika pokarmowego. To ważne zwłaszcza na samym początku dietoterapii. Lekkostrawne, niskobłonnikowe posiłki są łatwiej trawione i krócej przebywają w żołądku, co zmniejsza ryzyko zarzucania treści pokarmowej do przełyku. Warzywa i owoce wybieraj w formie gotowanej lub pieczonej, kiedy to możliwe bez skórki i pestek. Świetnie sprawdzą się też zupy typu krem, sosy warzywne, soki i musy owocowe. Zamiast pieczywa lub makaronu razowego wybierz te w formie bardziej przetworzonej (tradycyjny “biały” chleb i makaron), a kasze gruboziarniste (np. gryczana, pęczak, bulgur) zastąp drobniejszymi (np. manna, kus kus, biały ryż).
2. Jedz mniejsze porcje, ale częściej. Jednym z największych błędów, jakie można popełnić jest jednorazowe przyjęcie dużej ilości jedzenia – to niemal gwarancja wystąpienia refluksu. Unikaj tzw. jedzenia “pod korek”. Jedz często, tak aby nie odczuwać głodu, ale unikaj przejadania się i długotrwałego uczucia nieprzyjemnej sytości. Możesz jeść nawet 7-8 małych posiłków dziennie.

Dodatkowo z diety (przynajmniej na pewien okres czasu) warto wyeliminować produktów, które obniżają ciśnienie w dolnym zwieraczu przełyku, wywołują jego przejściowe, spontaniczne relaksacje, opóźniają opróżnianie żołądka oraz drażnią receptory i błonę śluzową przełyku. Czego nie jeść w refluksie?

• Czekolada, kakao, wyroby czekoladowe,
• Mięta, napary i herbatki miętowe,
• Mocna kawa i herbata,
• Alkohol, 
• Duże ilości tłuszczu, tłuste mięsa,
• Warzywa cebulowe (cebula, czosnek, por),
• Szparagi, karczochy,
• Pomidory i przetwory pomidorowe,
• Owoce cytrusowe i ich soki (np. pomarańczowy, grejpfrutowy),
• Sól, ostre przyprawy np. pieprz, chilli, ostra papryka,
• Napoje gazowane.

Warto wspomnieć również o occie. Wiele osób traktuje picie octu jako naturalny sposób na refluks i zakwaszenie żołądka. Niedokwaszony żołądek przedstawiany jest jako główna przyczyna refluksu, a ocet jako najlepsza, domowa metoda na zgagę. Niestety te założenia w większości przypadków są błędne. 

Po pierwsze, wyróżniamy tzw. refluks kwaśny oraz niekwaśny – ten drugi, potencjalnie związany z niedokwasotą żołądka występuje bardzo rzadko, nieporównywalnie rzadziej niż refluks kwaśny. Jednak nawet jeśli mielibyśmy do czynienia z niedokwasotą, ocet nie będzie w pełni skutecznym rozwiązaniem. Dlaczego? pH kwasu octowego wynosi ok. 3-5, a prawidłowe pH żołądka 1-2. Co więcej, cet zawsze należy spożywać po rozcieńczeniu. W przeciwnym razie dojdzie do poważnego uszkodzenia szkliwa oraz śluzówki przełyku, która i tak jest już podrażniona w wyniku choroby refluksowej. W efekcie spożyta mikstura nie ma mocy zakwaszającej żołądek.

Kolejna kwestia, dotyczy tego, że u bardzo dużej części pacjentów z refluksem występują problemy z opróżnianiem żołądka. Z pierwszej części tego artykułu, wiesz już, że to jedna z głównych jego przyczyn. Tymczasem główne działanie opiera się właśnie na spowolnieniu tempa opróżniania żołądka. Z tego względu może być stosowany u niektórych pacjentów z insulinoopornością i cukrzycą, ponieważ wolniejsze opróżnianie żołądka, powoduje wolniejsze trawienie węglowodanów i uwalnianie glukozy do krwioobiegu, a tym samym stabilniejszą glikemię. W przypadku refluksu picie octu nie ma jednak zastosowania i może wręcz pogłębiać problem. 

Co możesz zastosować zamiast octu? Oto naturalne sposoby na refluks:

• Kleik ze świeżo mielonego siemienia lnianego. Zawiera śluzy, które powlekają śluzówkę przełyku.
• Produkty mleczne takie jak mleko, jogurty, kefiry również łagodzą podrażnienia błony śluzowej przełyku.
• Regularnie pij wodę małymi łykami, pomoże Ci to oczyścić przełyk z kwaśnej treści pokarmowej. 
• Po posiłku unikaj przyjmowania pozycji leżącej oraz schylania się przez minimum 2 godziny. 
• Jeśli przyjmujesz IPP (inhibiotory pompy protonowej) ich odstawienie lub zmniejszenie dawki powinny odbywać się stopniowo. W przeciwnym razie może pojawić się efekt z odbicia i pogłębienie problemu. 

Suplementacja w refluksie

Jeśli cierpisz na refluksową chorobę przełyku, możesz też wspomóc się suplementacją. Pamiętaj, aby skonsultować ją ze specjalistą i upewnić się, że jest bezpieczna w Twoim przypadku. Jakie suplementy mogą pomóc przy refluksie?

• Mieszanka Mucosave zawierająca ekstrakt z liści opuncji figowej i oliwki europejskiej. 
• Melatonina.
• Magnez + B6.
• Lukrecja.
• Omega-3.
• Liofilizowana czarna malina. 
• Probiotykoterapia odpowiednimi szczepami np. L. casei Zhang, B. lactis V9, L. plantarum P9. 

Podsumowanie

Choroba refluksowa przełyku (GERD) to jedna z najczęstszych chorób układu pokarmowego. Objawia się głównie zgagą, czyli silnym pieczeniem za mostkiem, a nieleczona może doprowadzić do poważnych powikłań, w tym choroby nowotworowej. Niezbędnym elementem leczenia jest dieta lekkostrawna z ograniczeniem błonnika i produktów wpływających na czynność dolnego zwieracza przełyku, tempo opróżniania żołądka oraz receptory czuciowe przełyku. Ze względu na złożoność problemu i częste współwystępowanie z innymi problemami zdrowotnymi, kluczowe jest indywidualne, holistyczne podejście.