Zalecenia w zespole jelita drażliwego (IBS) – wytyczne NICE Wytyczne opracowane przez Narodowy Instytut Zdrowia i Doskonałości Klinicznej (NICE, z ang. National Institute of Health and Care Excellence) to podstawowe zalecenia żywieniowe, które musisz znać jeśli borykasz się z zespołem jelita drażliwego i jego objawami.  Spis treści Czym są wytyczne NICE dla pacjentów z IBS? Wytyczne NICE dla pacjentów z zespołem jelita drażliwego (IBS) zostały po raz pierwszy opublikowane w 2008 roku, a następnie zaktualizowane w 2017 roku. Zgodnie z rekomendacjami, pierwszą metodą postępowania w przypadku zdiagnozowania IBS jest wdrożenie wybranych strategii dietetycznych i modyfikacja stylu życia. Dopiero wtedy, gdy takie postępowanie nie przyniesie poprawy, zaleca się wdrożenie diety low fodmap.  Wytyczne NICE – zalecenia dotyczące leczenia IBS Strategie żywieniowe rekomendowane przez NICE w leczeniu IBS obejmują następujące zalecenia i modyfikacje: Wytyczne NICE w przeciwieństwie do protokołu diety low fodmap nie skupiają się wyłącznie na ograniczaniu konkretnych grup produktów, ale także na zmianie zachowań żywieniowych. Uwzględniają jeden z najważniejszych elementów leczenia IBS, czyli dbałość o higienę jedzenia wprowadzenie ćwiczeń oddechowych i rozluźniających. Dieta low fodmap jest zdecydowanie bardziej restrykcyjna, składa się z 3 etapów i powinna być prowadzona wyłącznie pod okiem specjalisty.  Podsumowanie Zespół jelita drażliwego (IBS) to choroba o bardzo indywidualnym przebiegu i różnej tolerancji poszczególnych produktów lub interwencji u konkretnych osób. W wielu przypadkach wprowadzenie strategii żywieniowych zgodnych z wytycznymi NICE przynosi wyraźną poprawę i jest w pełni wystarczające, co potwierdzają zarówno obserwacje pacjentów, jak i wyniki badań naukowych. Jeśli jednak po 4-5 tygodniach przestrzegania zaleceń nie nastąpi zmniejszenie objawów, warto rozważyć wdrożenie 3-etapowego protokołu low fodmap.

Dieta i suplementacja w trądziku  Trądzik to jedna z najpowszechniejszych chorób dermatologicznych. Warto podkreślić, że jest to problem zdrowotny, a nie tylko estetyczny, dlatego wymaga odpowiedniego podejścia. W tym artykule zebrałam dla Ciebie najważniejsze informacje na temat trądziku oraz zalecenia dietetyczne i suplementacyjne opracowane na podstawie badań naukowych i mojej wieloletniej praktyki.  Trądzik – co to jest? Trądzik jest chorobą skóry polegającą na nadmiernej produkcji łoju. Może to powodować zapychanie kanalików wyprowadzających gruczoły łojowe, co powoduje powstawanie zaskórników i grudek. U podstaw trądziku leżą głównie zmiany hormonalne. Wyróżniamy dwa rodzaje trądziku: trądzik pospolity oraz różowaty. Mają inną definicję, przebieg oraz wymagają innego podejścia terapetycznego. W tym artykule skupimy się trądziku pospolitym.  Trądzik – przyczyny Bezpośrednią przyczyną trądziku jest nadmierna aktywność gruczołów produkujących sebum i łój. Dodatkowo pojawiają się zaburzenia w procesie rogowacenia skóry, zmiany zapalne i rozrost bakterii C.acnes. Do tych problemów przyczyniają się: Trądzik – jakie badania? Badania, które warto wykonać w przypadku trądziku to: Kroki diagnostyczne są zależne od innych objawów i powinny być konsultowane z lekarzem.  Dieta w trądziku Dieta ma bardzo duże znaczenie w trądziku, ponieważ wpływa na: Jak powinna wyglądać dieta przy trądziku? Fundamentami są niski indeks i ładunek glikemiczny diety oraz jej charakter przeciwzapalny. Poznaj najważniejsze zalecenia żywieniowe. Zacznijmy od podstaw: Co jeść przy trądziku? Produkty, które warto uwzględnić w swojej diecie to: Czego nie jeść przy trądziku? Sprawdź, jakich produktów warto unikać przy trądziku: Pamiętaj, że każda eliminacja, zwłaszcza dużych grup produktów niesie za sobą ryzyko niedoborów. Jeśli ograniczysz spożycie produktów mlecznych bardzo prawdopodobne są niedobory wapnia i witaminy B12. Trzeba dostarczyć je z innych produktów spożywczych, ponieważ ich suplementacja może nie być idealnym rozwiązaniem.  Suplementy na trądzik Co suplementować przy trądziku? Podstawowy zestaw powinien uwzglęniać: Dodatkowo pomocna może być aktywna forma witaminy B5, laktoferyna, inozytol oraz kwas gamma-linolenowy. Biorąc pod uwagę ścisły związek między mikrobiotą jelitową, pracą jelit, a stanem skóry, a także funkcjonowanie osi jelita-mózg-skóra, w przypadku trądziku pomocna może być też probiotykoterapia. Jakie szczepy wybrać? Warto rozważyć: Podsumowanie Dieta w trądziku powinna charakteryzować się niskim indeksem i ładunkiem glikemicznym, mieć działanie przeciwzapalne oraz eliminować produkty nasilające hiperandrogenizm i produkcję łoju. Bardzo ważna w dietoterapii jest samoobserwacja i ocena indywidualnej tolerancji na poszczególne produkty spożywcze. 

Jak poprawić trawienie? Trawienie to podstawowa funkcja przewodu pokarmowego. Na prawidłowy przebieg tego procesu wpływa jednak zdecydowanie więcej czynników niż poszczególne narządy układu trawiennego. Gospodarka hormonalna, glikemia, stres, aktywność fizyczna, dieta, suplementacja… to wszystko warunkuje to, czy trawienie będzie efektywne, a nasz organizm będzie w stanie wykorzystać wszystkie składniki pokarmowe dostarczone z pożywieniem. I odwrotnie, proces trawienia, będzie wpływał na to jak działa gospodarka hormonalna, jak wygląda nasza glikemia i jakie strategie żywieniowe należy podjąć, aby przywrócić lub utrzymać prawidłowe trawienie. Z tego artykułu dowiesz się, co zrobić, aby proces trawienia przebiegał efektywnie, a Twój organizm był dobrze odżywiony. Podstawy na temat procesu trawienia Zanim przedstawię Ci najlepsze sposoby na usprawnienie procesu trawienia, warto abyś poznał/a podstawy fizjologiczne i biochemiczne dotyczące jego przebiegu. Dzięki temu łatwiej będzie Ci zrozumieć, jak działa Twój organizm i jakie działania warto podjąć, aby wspierać swój przewód pokarmowy. Proces trawienia zaczyna się w jamie ustnej. I jest to niezwykle ważna kwestia, o której często zapominamy, a która warunkuje to, jak pokarm będzie trawiony i wchłaniany w dalszych odcinkach przewodu pokarmowego.  W jamie ustnej zachodzi obróbka mechaniczna (poprzez gryzienie i żucie, mieszanie ze śliną) oraz wstępne trawienie węglowodanów dzięki amylazie ślinowej. Jedzenie w pośpiechu, połykanie dużych kawałków jedzenia na starcie skazuje nas na porażkę. Żołądek i jelita są w stanie efektywnie poradzić sobie jedynie z odpowiednio przygotowanym wcześniej pokarmem. Jeśli połykasz niemal całe kęsy kanapki bez jej odpowiedniego “przeżucia”, Twój organizm nie poradzi sobie z jej trawieniem i nie przyswoi zawartych w niej składników odżywczych.  Kolejne etapy zachodzą w żołądku. Rozpoczyna się tu trawienie białek i tłuszczów z udziałem m.in. pepsyny oraz lipazy żołądkowej. Aby trawienie to było efektywne konieczne jest m.in.: Następnie pokarm przedostaje się do jelit. Ich głównym zadaniem jest wchłanianie, jednak w początkowych odcinkach jelita również zachodzą procesy trawienne. Warto w tym miejscu podkreślić, że wiele problemów jelitowych takich jak SIBO, refluks, wzdęcia, czy zaparcia zaczyna się we wcześniejszych częściach przewodu pokarmowego (nawet już w jamie ustnej!). Dlatego jeśli borykasz się z problemami jelitowymi, warto pracować z całym przewodem pokarmowym i traktować go jako system naczyń połączonych.  W procesie trawienia bierze też udział wątroba oraz trzustka, które wydzielają enzymy, hormony i inne substancje ułatwiające trawienie pokarmów. Żółć produkowana przez wątrobę i lipaza wydzielana przez trzustkę są niezbędne do trawienia i wchłaniania tłuszczów. To oczywiście bardzo uproszczony opis trawienia, natomiast chcę, abyś zapamiętał/a z tego przede wszystkim fakt, że z przewodem pokarmowym zawsze należy działać całościowo i kompleksowo. Każdy element układu pokarmowego ma swoją funkcję i jakiekolwiek zaburzenia rzutują na pracę innych narządów, efektywność trawienia i wchłaniania, a tym samym wykorzystanie składników pokarmowych z diety. Możesz przygotowywać sobie najzdrowsze posiłki, ale jeśli Twój przewód pokarmowy nie działa i nie trawi prawidłowo, ryzyko zaburzeń żołądkowo-jelitowych i niedoborów wciąż jest wysokie. Skuteczne sposoby na poprawę trawienia Poznaj proste sposoby, które pomogą Ci poprawić trawienie. Pamiętaj jednak, że praca z przewodem pokarmowym wymaga przede wszystkim indywidualizacji. Jeśli obserwujesz u siebie niepokojące, utrzymujące się objawy, skonsultuj się ze specjalistą, aby dobrać odpowiednią diagnostykę i leczenie. Chcesz usprawnić pracę swojego przewodu pokarmowego pod okiem doświadczonego dietetyka? Zapraszam Cię na konsultacje indywidualne online.  Podsumowanie Trawienie to jedna z głównych funkcji przewodu pokarmowego. Aby przebiegało prawidłowo, konieczna jest dbałość o higienę jedzenia, odpowiednie rozplanowanie posiłków w ciągu dnia, można też wspomóc się naturalnymi produktami stymulującymi wydzielanie soków trawiennych i odżywiających mikroflorę jelitową. Pamiętaj, że układ pokarmowy to system naczyń połączonych i trzeba na niego patrzeć kompleksowo.

Niedokwasota i nadkwasota żołądka to problemy związane z wydzielaniem kwasu solnego i enzymów trawiennych w żołądku. Oba te stany mogą powodować nieprzyjemne objawy, upośledzać procesy trawienia i wchłaniania. Zarówno niedokwasota, jak i nadkwasota są często błędnie rozumiane, a wiele popularnych, krążących w internecie zaleceń nie ma żadnego uzasadnienia i może wręcz pogłębiać problem. W tym artykule wyjaśnię Ci, czym są niedokwasota i nadkwasota żołądka, jak je zdiagnozować oraz leczyć.  Niedokwasota żołądka – przyczyny i objawy Niedokwasota żołądka to stan, w którym dochodzi do zmiany środowiska żołądka z bardzo kwasowego, na lekko kwasowy, obojętny lub zasadowy. Niskie pH, czyli środowisko kwasowe, jest podstawą prawidłowej pracy żołądka i wynika z produkowanego przez jego komórki kwasu solnego. Niskie pH stanowi obronę przed bakteriami i innymi patogenami, umożliwia trawienie pokarmu i prawidłowe wydzielanie enzymów trawiennych m.in. pepsyny rozkładającej białka. Wyróżniamy: Jakie objawy mogą świadczyć o niedokwasocie żołądka? A skąd się bierze niedokwasota żołądka? Przyczyn jest bardzo wiele. Do niedokwasoty może doprowadzić m.in. infekcja Helicobacter pylori. We wstępnej fazie infekcji bakteria produkuje duże ilości ureazy, czyli substancji, która neutralizuje kwaśne środowisko żołądka, aby umożliwić sobie dalszą kolonizację. Przyczyną może być również przewlekłe stosowanie leków zmniejszających wydzielanie żoładkowe takich jak IPP (inhibitory pompy protonowej). Zdarza się, że są one niezbędne, ale w wielu przypadkach nie powinny być stosowane długotrwale! Na niedokwasotę żołądka narażone są również osoby z autoimmunologicznym zapaleniem żołądka, niewyrównaną nadczynnością tarczycy oraz dysfunckją nerwu błędnego. To główny nerw łączący układ nerwowy z przewodem pokarmowym, tworzący tzw. oś mózgowo jelitową. Odgrywa istotną rolę w pracy żołądka, jelit i produkcji soków trawiennych. Nadkwasota żołądka – przyczyny i objawy Nadkwasota żołądka to oczywiście sytuacja przeciwna do niedokwasoty – dochodzi w niej do nadmiernej produkcji kwasu solnego. Objawia się najczęściej zgagą i kwaśnym odbijaniem, refluksem żołądkowo-przełykowym. Na przestrzeni czasu nadkwasota może doprowadzić również do rozwoju choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy. Do rozwoju nadkwasoty może doprowadzić długotrwały, nadmierny stres, palenie papierosów, nadużywanie alkoholu. Co ważne, czynnikami ryzyka nadkwasoty są również te same problemy, które opisałam przy niedokwasocie – infekcja Helicobacter pylori oraz stosowanie leków zmniejszających wydzielanie soku żołądkowego. Dlaczego te czynniki mogą doprowadzić do dwóch przeciwnych problemów?  Jeśli chodzi o infekcję Helicobacter pylori, wpływ tej bakterii na żołądek, zależy od jej umiejscowienia. Kolonizacja końcowej części żołądka może doprowadzić do nadmiernej produkcji gastryny, czyli hormonu zwiększającego wydzielanie kwasu solnego i soków żołądkowych. Natomiast stosowanie leków zmniejszających wydzielanie żołądkowe może doprowadzić do tzw. efektu z odbicia. Dzieje się to zwłaszcza wtedy, kiedy zostają one odstawione zbyt szybko, z dnia na dzień. Dlatego należy je odstawiać stopniowo, zmniejszając dawki pod kontrolą lekarza.  Leczenie nadkwasoty i niedokwasoty żołądka Leczenie nadkwasoty i niedokwasoty żołądka wymaga znalezienia ich przyczyny. Te problemy nie pojawiają się samoistnie! Dopiero po rozpoznaniu potencjalnych czynników, które mogły je wywołać, możemy działać u podstaw i skutecznie zająć się problemem. Jaka dieta będzie najlepsza przy nadkwasocie, a jaka przy niedokwasocie żołądka? Odpowiem Ci ulubioną odpowiedzią wszystkich specjalistów zajmujących się zdrowiem i pracujących z pacjentami: TO ZALEŻY! Ogólnie można przyjąć, że w obu przypadkach zalecana jest dieta lekkostrawna z ograniczeniem błonnika, zwłaszcza frakcji nierozpuszczalnych, aby nie podrażniać ścian żołądka. Wymagana jest jednak indywidualna ocena tolerancji poszczególnych posiłków i produktów, ponieważ u każdej osoby, mogą one powodować nieco inne reakcje. Bardzo duże ograniczenia błonnika nie są wskazane, ponieważ jest on pożywką dla bakterii mikroflory jelitowej, a zarówno niedokwasota, jak i nadkwasota są czynnikami ryzyka dysbiozy jelitowej.  W przypadku nadkwasoty korzystne może być ograniczenie produktów ciężkostrawnych, wzmagających wydzielanie kwasu solnego i podrażniających śluzówkę. Są to m.in. smażone i panierowane produkty, ostre przyprawy i zioła, duże ilości warzyw krzyżowych (brokuły, kalafiory, kapusty), cytrusów, pomidorów i papryki. Czy trzeba je całkowicie wyeliminować z diety? Absolutnie nie! Odpowiednio obrobione i przygotowane, podane w ilościach, które są dobrze tolerowane przez daną osobę, będą wartościowym elementem diety.  Często niewskazana jest też mięta i napary miętowe, gorzka czekolada i kakao oraz mocne kawy i herbaty.  Natomiast w przypadku niedokwasoty warto włączyć do diety gorzkie zioła i przyprawy takie jak goździki, czarnuszka, kozieradka, czy anyż, które pobudzają wydzielanie kwasu solnego. W praktyce bardzo często polecam swoim pacjentom ssanie i rozgryzanie kilku goździków rano, na czczo, przed zjedzeniem pierwszego posiłku.  Warto też pamiętać, że niedokwaszony żołądek może powodować niedobory witaminy B12. Do jej prawidłowego wchłaniania niezbędny jest tzw. czynnik Castle’a, który wydziela się jedynie w prawidłowym pH. Dlatego u osób z niedokwasotą żołądka zasadne może być wprowadzenie suplementacji witaminy B12 w aktywnej formie i zwiększenie jej spożycia z dietą, jeśli będzie to możliwe.  Na koniec pamiętaj, że praca z żołądkiem wymaga dużej świadomości i uważności. Przykładowo, jeśli w żołądku panuje aktywny stan zapalny i jednocześnie borykasz się z niedokwasotą, próby jego zakwaszenia mogą powodować silne dolegliwości i zaostrzać stan zapalny. Działania ukierunkowane na poprawę pracy przewodu pokarmowego nigdy nie są zero jedynkowe i powinny być bardzo przemyślane i najlepiej skonsultowane ze specjalistą. Podsumowanie Nadkwasota i niedokwasota żołądka to problemy związane z wydzielaniem kwasu żołądkowego. Co ciekawe mogą do nich prowadzić te same czynniki m.in. infekcja Helicobacter pylori, czy przewlekłe stosowanie leków IPP. Działania terapeutyczne powinny być ukierunkowane na znalezienie i wyeliminowanie przyczyny, wsparcie procesów trawiennych, ocenę indywidualnej tolerancji produktów i wprowadzenie niezbędnej suplementacji, zwłaszcza witaminy B12 w przypadku niedokwasoty.

Nietolerancja histaminy Nietolerancja histaminy to problem, który w ostatnim czasie budzi duże zainteresowanie, a także wiele wątpliwości. Aby pomóc Ci zrozumieć to zagadnienie, przygotowałam artykuł będący zbiorem najważniejszych informacji i prostych wskazówek. Histamina – co to? Histamina to substancja naturalnie produkowana w naszym organizmie. Zaliczana jest do amin biogennych, pełni funkcje hormonu tkankowego, nerurohormonu, mediatora stanu zapalnego, bierze udział w przekaźnictwie nerwowym i gojeniu się ran. Co ważne, odgrywa istotną rolę zarówno w fizjologicznych, jak i patologicznych procesach. Produkowana jest głównie przez komórki immunologiczne (mastocyty i bazofile), a w największej ilości występuje w skórze, drogach oddechowych i przewodzie pokarmowym.  Histamina jest produkowana przez organizm, ale również dostarczana do niego z żywnością. Jej metabolizm odbywa się na dwa sposoby. Pierwszy z nich związany jest z enzymem DAO, czyli oksydazą diaminową, a drugi z N-metylotransferazą histaminy (HNMT). Niedobory DAO są jedną z częstszych przyczyn nietolerancji histaminy.  Nietolerancja histaminy to nadwrażliwość pokarmowa (niezwiązana z układem immunologicznym!) wynikająca z braku równowagi pomiędzy nagromadzoną w organizmie ilością histaminy, a zdolnością do jej degradacji. Ma złożone podłoże i może dawać wiele różnych objawów. Mimo że jej przebieg może przypominać alergię, nie należy mylić nietolerancji histaminy z reakcją alergiczną. Jest to zagadnienie dość problematyczne, ponieważ symptomy są bardzo niespecyficzne, brakuje złotego standardu diagnostycznego, a zaplanowanie procesu leczenia wymaga czasu i zaangażowania zarówno pacjenta, jak i specjalisty. Niezbędna jest również współpraca lekarzy wielu specjalizacji oraz wykwalifikowanego dietetyka, aby skutecznie i długotrwale zredukować objawy i poprawić stan zdrowia.  Nietolerancja histaminy – przyczyny i diagnostyka Nietolerancja histaminy ma złożone podłoże. Może być uwarunkowana genetycznie, być konsekwencją innych problemów zdrowotnych, a także nieprawidłowej diety i stylu życia. Wśród przyczyn nietolerancji histaminy warto wymienić przede wszystkim:  Aby rozpoznać nietolerancję histaminy, konieczne jest prowadzenie dzienniczka żywieniowego uwzględniającego wszystkie spożyte pokarmy i napoje wraz z informacjami na temat pojawiających się po nich objawów. Kluczowy jest szczegółowy wywiad medyczno-żywieniowy dostarczający informacji o historii medycznej, stosowanej farmakoterapii i suplementacji. Diagnostyka poszerzona obejmuje m.in. badanie stężenia histaminy w kale oraz ocenę aktywności enzymu DAO we krwi.  Nietolerancja histaminy – objawy Objawy nietolerancji histaminy są bardzo niespecyficzne i zawsze należy szukać związku przyczynowo skutkowego między pojawiającymi się dolegliwościami a dietą. Do najczęstszych symptomów można zaliczyć: Objawy najczęściej pojawiają się krótko po spożyciu pokarmów o potencjalnie wysokiej zawartości histaminy i/lub innych amin biogennych oraz ustępują w ciągu kilku godzin.  Dieta przy nietolerancji histaminy Dieta niskohistaminowa jest najlepszym sposobem łagodzenia objawów i poprawy stanu klinicznego osób z nietolerancją histaminy. Polega na ograniczeniu produktów o wysokiej zawartości histaminy oraz żywności zawierającej inhibitory DAO i stymulatory histaminy endogennej. Kluczową zasadą, którą należy się kierować przy planowaniu diety, jest indywidualna tolerancja i reakcja organizmu. Jeśli dany produkt mimo wysokiej zawartości  histaminy nie powoduje objawów i pogorszenia samopoczucia, nie ma konieczności jego eliminacji.  Histamina występuje w wielu produktach spożywczych. Najprościej jest przyjąć zasadę, że jej zawartość wzrasta wraz ze stopniem przetworzenia oraz długością dojrzewania i przechowywania żywności. Procesy związane z fermentacją i psuciem się żywności również powodują wzrost zawartości histaminy.  W diecie niskohistaminowej wskazane jest ograniczenie spożycia produktów takich jak: Warto wspomnieć o alkoholu, który często powoduje najsilniejsze objawy nietolerancji histaminy. Wynika to z faktu, że jest zarówno źródłem histaminy, jak również stymulatorem histaminy endogennej i inhibitorem enzymu DAO. Dlatego bardzo często jest źle tolerowany, a jego spożycie, nawet w niewielkich ilościach, może wyzwalać silne reakcje.  Na diecie niskohistaminowej należy też wybierać produkty o jak najmniejszym stopniu przetworzenia, pozbawione dodatków chemicznych. Wiele konserwantów i barwników może nasilać objawy. W szczególności dotyczy to: Dietoterapia nietolerancji histaminy najczęściej obejmuje 3 etapy. Pierwszy, etap eliminacyjny, polega na wykluczeniu z diety produktów o wysokiej zawartości histaminy oraz zawierających jej stymulatory i/lub inhibiotry DAO. Ustąpienie objawów najczęściej świadczy o tym, że postawiona diagnoza jest prawidłowa i symptomy były spowodowane nietolerancją histaminy. Kolejna faza, faza reintrodukcji, polega na stopniowym wprowadzaniu wcześniej wyeliminowanych pokarmów i obserwacji reakcji organizmu. Podczas tej fazy niezwykle istotne jest prowadzenie dzienniczka żywieniowego, aby móc ocenić, które produkty mogą być spożywane i w jakich ilościach. Ostatni etap to tzw. etap docelowy. Na podstawie zebranych wcześniej informacji możliwe jest zaplanowanie indywidualnej diety niskohistaminowej, która umożliwi złagodzenie objawów, a jednocześnie będzie pełnowartościowa, odżywcza i dopasowana do konkretnego przypadku.  Dietę niskohistaminową warto uzupełnić również odpowiednią suplementacją. Pomocna może być witamina C, B complex i kwercetyna. Pamiętaj, że wiele popularnych suplementów takich jak kurkumina, NAC, czy kofeina mogą nasilać problem i powodować silniejsze objawy nietolerancji histaminy. Dotyczy to również probiotykoterapii. Niektóre szczepy bakterii probiotycznych np. Bifidobacterium breve lub Lactobacillus plantarum mogą wspomóc działanie diety niskohistaminowej, natomiast inne takie jak Lactobacillus reuteri lub Lactobacillu lactis mogą być źle tolerowane i sprzyjać występowaniu objawów. Dlatego wsparcie suplementacyjne zawsze powinno być dobrane indywidualnie po konsultacji ze specjalistą. Jeśli potrzebujesz pomocy w zaplanowaniu diety niskohistaminowej i dobraniu odpowiedniej suplementacji, zapraszam na konsultacje indywidualne. Dostępne opcje współpracy znajdziesz TUTAJ. Podsumowanie Nietolerancja histaminy to złożony problem. Jej objawy są niespecyficzne, a proces diagnostyczny i terapeutyczny wymaga czasu, dyscypliny i zaangażowania zarówno specjalisty, jak i pacjenta. Dzięki odpowiednio skomponowanej diecie niskohistaminowej i suplementacji możliwe jest wsparcie metabolizmu histaminy i zmniejszenie objawów przy jednoczesnym zachowaniu zdrowego, urozmaiconego, zbilansowanego żywienia.