Dieta na dnę moczanową – zalecenia dietetyka klinicznego

Dna moczanowa (podagra) to choroba zapalna stawów, w której dochodzi do odkładania się kryształów moczanowych. Głównym czynnikiem ryzyka jej wystąpienia jest hiperurykemia, czyli podwyższony poziom kwasu moczowego. Dietoterapia odgrywa bardzo istotną rolę zarówno w profilaktyce, jak i leczeniu tych zaburzeń. Sprawdź, co jeść, a czego unikać przy diecie moczanowej.

Spis treści

1. Dna moczanowa – co to jest?
2. Dna moczanowa – objawy
3. Dna moczanowa – leczenie
4. Dna moczanowa – dieta
5. Dna moczanowa – suplementacja
6. Dieta na dnę moczanową – podsumowanie

Dna moczanowa – co to jest?

Dna moczanowa (podagra) to choroba stawów, w przebiegu której dochodzi do odkładania kryształów kwasu moczowego w płynie stawowym. Głównym czynnikiem jej ryzyka jest hiperurykemia, czyli podwyższone stężenie kwasu moczowego we krwi (ponad 6,8 mg/dl). Hiperurykemia może być spowodowana zaburzeniami pracy nerek, przyjmowaniem niektórych leków, nadmierną masą ciała oraz nieprawidłową dietą. Sprzyjają jej również insulinooporność, zespół metaboliczny i nadciśnienie tętnicze. 

Dna moczanowa – objawy

Objawy dny moczanowej są dość charakterystyczne i nasilone. Mają charakter napadowy, jednak początkowo występują rzadko i najczęściej są poprzedzone urazem, intensywnym wysiłkiem fizycznym, obfitym posiłkiem lub spożyciem alkoholu. Atak dny moczanowej objawia się m.in. nagłym, silnym bólem stawu, obrzękiem, napięciem, świądem i zaczerwienieniem skóry. Najczęściej występuje w godzinach porannych, a pierwsze objawy dotyczą zwykle stawu śródstopno-paliczkowego. Z czasem nieleczona dna moczanowa może doprowadzić do coraz częstszych ataków i dolegliwości ze strony wielu stawów, pojawienia się tzw. guzków dnawych oraz znaczącego obniżenia sprawności i jakości życia. Objawy dny moczanowej bywają mylone z reumatoidalnym zapaleniem stawów, dlatego bardzo ważna jest odpowiednia diagnostyka różnicowa.

Dna moczanowa – leczenie

Mimo że dna moczanowa jest chorobą stawów, podwyższone stężenie kwasu moczowego jest bardzo poważnym czynnikiem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Dlatego postępowanie w przypadku dny moczanowej powinno być ukierunkowane nie tylko na złagodzenie objawów, ale również wyrównanie poziomu kwasu moczowego i zmniejszenie ryzyka powikłań hiperurykemii. Leczenie dny moczanowej uzależnione jest od stopnia zaawansowania choroby, ogólnego stanu zdrowia i schorzeń współwystępujących u danego pacjenta. Farmakoterapia może obejmować m.in. niesteroidowe leki przeciwzapalne, glikokortykosteroidy i kolchicynę.

Dna moczanowa – dieta

Najlepsza dieta przy dnie moczanowej to dieta ubogopurynowa. Polega ona na ograniczeniu spożycia puryn, czyli substancji powodujących wzrost stężenia kwasu moczowego we krwi. Głównym źródłem puryn są produkty zwierzęce – czerwone mięso, podroby, owoce morza, niektóre ryby (tuńczyk, makrela, sardynki). Warto zaznaczyć, że puryny występują również w żywności pochodzenia roślinnego zwłaszcza nasionach roślin strączkowych, jednak ich wpływ na stężenie kwasu moczowego jest zdecydowanie mniejszy. W produktach odzwierzęcych dominuje głównie hipoksantyna, a w roślinnych i mlecznych – adenina i guanina. Ich wpływ na stężenie kwasu moczowego różni się. Dieta w dnie moczanowej powinna charakteryzować się więc ograniczona podażą mięsa i podrobów, jednak nie należy wykluczać produktów mlecznych, ani roślinnych. Nie oznacza to konieczności przejścia na dietę wegańską, czy wegetariańską, warto jednak zmienić dotychczasowe komponowanie posiłków i zadbać o większą ilość żywności pochodzenia roślinnego. 

Jak powinien wyglądać jadłospis na dnę moczanową? Poznaj najważniejsze zalecenia i sprawdź, co jeść, aby poprawić zdrowie. 

• Podstawą powinny być świeże warzywa i owoce. Szczególnie polecane są wiśnie, ponieważ mogą obniżać stężenie kwasu moczowego oraz ryzyko wystąpienia napadu dny moczanowej nawet o 35%.  Warto dodawać je do dań na słodko, smoothies, a także pić sok z wiśni (sprawdzą się zarówno te świeże, jak i mrożone). Owoce i warzywa są najlepszym źródłem witaminy C, która również może zmniejszać ryzyko hiperurykemi, dlatego warto zadbać o nią w diecie na dnę moczanową. 
• Warto zadbać też o obecność produktów mlecznych w codziennej diecie, ponieważ zawierają substancje obniżające stężenie kwasu moczowego (m.in. kwas orotowy, czy laktoglobuliny). Koktajl wiśniowy na bazie jogurtu lub owsianka na mleku z owocami jagodowymi to świetne dania przy dnie moczanowej!  
• Białko a dna moczanowa – jaki jest związek? Niektórzy pacjenci trafiają na zalecenie dotyczące konieczności ograniczenia białka. Nie jest ono jednak zasadne. Jest to ważny makroskładnik i należy zadbać o jego podaż na poziomie minimum 1-1,2 g na każdy kilogram masy ciała. Zalecenia dotyczące ograniczenia produktów zwierzęcych wynikają z konieczności kontroli ilości spożywanych puryn a nie białka jako makroskładnika. Warto zadbać o jego źródła takie jak naturalny nabiał, nasiona roślin strączkowych, komosa ryżowa, można sięgnąć też po dobrej jakości odżywki białkowe. 
• Nie ma konieczności ograniczania produktów zbożowych, orzechów, jaj, czy większości tłuszczów roślinnych w diecie chorych na dnę moczanową. Są to produkty niskopurynowe i nie wpływają na poziom kwasu moczowego.

Bardzo ważne jest prawidłowe nawodnienie. Przy hiperurykemii i dnie moczanowej zaleca się wypijanie nawet 3 litrów płynów dziennie, ponieważ ułatwia to wydalanie nadmiaru kwasu moczowego z moczem. Najlepiej sprawdzi się niskosodowa woda mineralna. Nie ma konieczności ograniczania kawy, ani herbaty czarnej. W przypadku herbaty zielonej warto jednak zachować umiar i nie przekraczać 1 filiżanki dziennie. 

Czego nie jeść przy dnie moczanowej? Przede wszystkim należy ograniczyć produkty zawierające puryny takie jak podroby, czerwone mięso, owoce morza i niektóre ryby (szprotki, sardynki, tuńczyk, okoń). Znaczne ilości tych substancji dostarczają również drożdże piwne i piekarnicze, dlatego wybieraj pieczywo na zakwasie zamiast na drożdżach i postaraj się, aby ciasta drożdżowe nie za często gościły w Twojej kuchni. W czym jeszcze są puryny? Warto ograniczyć też borowiki oraz wodorosty nori. Niezbędna jest eliminacja alkoholu, ponieważ hamuje on wydalanie kwasu moczowego z moczem. Najbardziej niekorzystnie działa piwo. 

Dna moczanowa – suplementacja

Suplementacja w dnie moczanowej wymaga specjalistycznego, indywidualnego podejścia.  Nie warto przyjmować żadnych suplementów na własną rękę i najlepiej skonsultować ten temat z lekarzem i dietetykiem klinicznym. Jakie witaminy przy dnie moczanowej? Jednym z najczęściej wybieranych suplementów na dnę moczanową i hiperurykemię jest witamina C, jednak nie dla każdego będzie to dobre rozwiązanie. Duże ilości witaminy C mogą zwiększać ryzyko kamicy nerkowej, a osoby z dną moczanową są wyjątkowo narażone na problemy z nerkami. Ważne jest przyjmowanie suplementów witaminy D zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym, a także kwasów omega-3 przy spożyciu ryb niższym niż 2 porcje tygodniowo. Potencjalny pozytywny wpływ może przynieść suplementacja folianów, metylokobalaminy, czystka, kurkuminy, czy podagrycznika. 

Rozpoznano u Ciebie hiperurykemię lub dnę moczanową? Potrzebujesz indywidualnego wsparcia w leczeniu i zaplanowaniu diety? Umów się na konsultację indywidualną i wróć do zdrowia pod okiem specjalisty. Zarezerwuj termin TUTAJ.

Dieta na dnę moczanową – podsumowanie

Dna moczanowa to choroba stawów, której główną przyczyną jest podwyższone stężenie kwasu moczowego. Dietoterapia powinna opierać się na ograniczeniu podaży puryn, eliminacji alkoholu, odpowiedniej podaży witaminy C, zwiększonej ilości wypijanych płynów oraz uwzględnieniu produktów zwiększających wydalanie kwasu moczowego takich jak wiśnie, czy produkty mleczne. Bardzo ważne jest też podjęcie działań w kierunku profilaktyki chorób sercowo-naczyniowych oraz redukcja masy ciała w przypadku nadwagi lub otyłości. 

Źródła:

• PMID: 36079783
• PMID: 31817107
• PMID: 33399399

Ten artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny. Nie stanowi porady medycznej. Informacje zawarte w niniejszym dokumencie nie zastępują i nigdy nie powinny być traktowane jako profesjonalna porada medyczna ani dietetyczna.